خلاصة:
باغ ایرانی مجموعهای هماهنگ و زیبا و آمیختگی خردمندانه، فرحبخش و چشمنواز،آب و گیاه،مسیر،سایه روشن،رنگ،فضا و معماری،برپایهی هندسهای متین و آرام شکل میگیرد.ترکیب بصری الهامبخش چنین جمال و کمالی،به حق بر بیشتر هنرهای تصویری و تجسمی ایرانی نقش بسته است و مانند معماری،شعر، نقاشی،موسیقی و سایز آثار هنری ایران،در چارچوب سنت و اصول از بدایع و ظرایفی برخوردار است؛و بر قله«وحدت در تنوع،و تنوع در وحدت»تکیه دارد.در معماری منظر ایرانی مانند معماری ایرانی،هیچ چیز بیمورد(یا تنها برای زیبایی)وجود ندارد.آنچه مفید و لازم است، زیبا عرضه میشود؛و جلوهای در کمال جمال دارد.معماری منظر با دارا بودن ریشه در طبیعت و جنسیتی متفاوت با معماری،نقش و جایگاهی اساسی در زندگی انسان باستان داشته و توانسته است در کنار کارکردهای متعدد جانبی،با توجه به محیط پیرامون،به مطلوب ساختن فضاهای بیرونی و محیط معماری کهن ایرانی بپردازد.پر واضح است،تعاملات عینیتی-ذهنیتی معماری منظر به عنوان پدیدهای که 2Lدر محیط خارج شکل میگیرد،مبدع جریانی بوده است که همسان با رشد دیگر جوانب توسعه بشری در ایران،بیانی از روش زندگی، فرهنگ،نیازها و هویت ایران باستان میباشد. در بناهای مناطق گرم و خشک،(خانههای ایرانی)-به عنوان نمونهای خرد از باغسازی ایرانی-برای مقابله با گرمای طاقتفرسا و گزند شدید آفتاب سوزان،منظرسازی به مثابه چارهای برای برقراری شرایط مناسب زیست محیطی کارایی دارد.بدیهی است چنین راهکاری از دیرباز در ایران زمین مرسوم بوده است. در این راستا پژوهش حاضر به بررسی مفاهیم پایهای معماری منظر پرداخته و جایگاه آن را در تقسیمبندی هنرها،بیان میکند و سپس با ذکر کارکردهای معماری منظر و بیان نقش اجتماع در این مقوله، ریشهها و تبلورات معماری منظر ایران باستان و پس از اسلام را با بیان تفصیلی نمونههای جاودانهی کهن معماری ایرانی و تأکید بر چگونگی استفاده از اصول رایج معماری منظر آن زمان مورد بحث قرار میدهد.
ملخص الجهاز:
پر واضح است،تعاملات عینیتی-ذهنیتی معماری منظر به عنوان پدیدهای که در محیط خارج شکل میگیرد،مبدع جریانی بوده است که همسان با رشد دیگر جوانب توسعه بشری در ایران،بیانی از روش زندگی، فرهنگ،نیازها و هویت ایران باستان میباشد.
(دیاگرامهای 2 و 3) کارکرد: وجود کوههای سر به فلک کشیده و چشمههای پر آب طاق بستان، از دیرباز موقعیت ویژهای به این شاهراه بین المللی در مسیر جاده ابریشم در دوران باستان بخشیده و آن را در مسیر برخورد کاروانها و به تبع آن، (به تصویر صفحه مراجعه شود) تصاویر 31 الی 61-صحنههای شکار حجاری شده در طاق بستان (به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویر 71-حکاکی طاق بستان (به تصویر صفحه مراجعه شود) دیاگرام 4-نحوه به کارگیری منظر در ساماندهی خانههای ایران قبل از اسلام (به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویر 81-منظرپردازی در خانههای ایرانی دوران اسلامی (به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویر 91-تعامل بنا و منظر و ایجاد تعادل در شرایط اقلیمی خانه ایرانی باورها و عقاید گوناگون اجتماعی و سیاسی قرار داده است.
(تصویر 71)11 چگونگی بهرهگیری از منظر در خانههای ایرانی قبل از اسلام: -آبنما در وسط حیاط -قرارگیری حیاط در سطحی پایینتر -وجود سکویی جهت نشستن -بخش زمستاننشین به صورت سه دری یا پنج دری که این بخش عموما دارای دید مناسب به منظر بیرونی(حیاط)است -قرارگیری ایوانی در سمت جنوب که این فضای سایهدار و مرتبط با حیاط قسمت تابستاننشین خانه را شکل میدهد.