خلاصة:
درشمارهء 44 گنجینهء اسناد،مقاله ای دربارهء میرزا رضا مهند باشی-یکی از دو مهندس ایرانی که توسط عباس میرزا به انگلیس اعزام شد-درج گردید.در این مجال هم مقالهای در معرفی میرزا جعفر مهندس باشد و شرح احوال او،تدوین و تقدیم میگردد. اسلاف میرزا سید جعفر مهندس باشی،در خدمت شاهان صفویه و زندیه بودهاند.میرزا جعفر فراهانی تبار، فرزند میرزا محمد تقی وزیر میباشد.او در تبریز از کارگزارن میرزا بزرگ قائم مقام اول بوده و یکی از رجال قاجار به شمار میرفته که از اواسط عهد سلطنت فتحعلی شاه تا اواسط سلطنت ناصر الدین شاه،همواره در مشاغل مهم دولتی ذی دخل بوده است.او،تحصیلات مقدماتی عربی و ادبی را در تبریز گذراند.سپس در سال 1230 ق.همراه با چهار محصل دیگر(میرزا صالح،میرزا جعفر طبیب،میرزا رضا و محمد علی چخماق ساز)جهت تحصیل در رشتهء مهندسی به انگلستان اعزام شد.پس از اتمام تحصیل و بازگشت به ایران، هریک از آنان را نایب السلطنه به شغلی متناسب با تحصیلاتشان منصوب کرد.میرزا سید جعفر نیز به عنوان مهندس به تعلیم فنون ریاضی و فعالیت در این رشته پرداخت. فعالیتهای او در سالهای بعد در تبریز مبنای مهندس خانه شد، تا اینکه به پاس حسن خدمت،از عباس میرزا لقب مهندس باشی گرفت.سپس در سال 1252 ق.به سفارت کبرای استانبول مأمور و روانهء آن دیار گردید.در این اوان،علیرضا پاشا والی بغداد به خرمشهر تاخت و میرزا جعفر در اعتراض به عملکرد وی،به ایران بازگشت.در ضمن او در این دوره دو معاهده با بلژیک و اسپانیا منعقد کرد. سپس در حوادث 1259 و 1260 ق.در کربلا از دول اربعهء ایران،روس،عثمانی و انگلیس،چهار نفر نماینده جهت استرضای خاطر اولیای ایران تعیین گردید.از ایران میرزا سید جعفر برای این مأموریت درنظر گرفته شد ولی وقتی به تبریز رسید،بیمار شد و ناگزیر میرزا تقی خان فراهانی وزیر نظام(امیرکبیر)به این مأموریت اعزام گردید.از آن پس میرزا سید جعفر مأمور ارسال نشان تمثال شاهانه برای فرمانفرمای گرجستان شد و در سال 1260 مهندس خانه را بنا کرد و در سال 1264 ق.در دورهء سلطنت ناصر الدین شاه مأمور تعیین خطوط مرزی ایران-عثمانی گردید.در این مأموریت آثار باستانی در شوشتر کشف شد که آنها را به دربار ارسال داشت.پس از انجام مأموریت عثمانی،در سال 1275 ق.به ریاست دار الشورا منصوب گردید.وی در سال 1276 به سفارت ایران در انگلیس و در بازگشت،در آخرین سال عمر خود به نیابت تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد.از مهمترین فعالیتهای وی در این سمت،بنای دار الشفای آستان قدس رضوی بود.سرانجام در سال 1279 ق.در مشهد درگذشت و در همانجا به خاک سپرده شد.
ملخص الجهاز:
"میرزا ابو الحسن شیرازی،ایلچی ایران در روسیه دربارهء این دانشجویان به هنگام سفر خود به
محمد شاه قاجار است-در ایران مشغول خدمت بود.
آورده است:"جناب مشیر الدوله میرزا جعفر خان الحسینی
این سال میرزا جعفر خان مشیر الدوله به نشان سفارت کبرا
میرزا سید جعفر خان مشیر الدوله،سفیر ایران در اسلامبول به این
روم کردند و میرزا جعفر خان مشیر الدوله را-که این
اما از آن سوی چون میرزا جعفر خان سفر ایران کرد،
مشیر الدوله را برای انجام این مطلب تعیین کردند و چون
توجه به هیچیک از دقایق امور مملکتی غفلت نداشت-به عجله میرزا جعفر خان مهندس باشی را از تبریز به عنوان نمایندهء
جعفر خان مشیر الدوله مرحمت گردید و فرمان شاه در تاریخ
میرزا جعفر خان مشیر الدوله به این سمت،نشانهء اهمیتی
میرزا جعفر مشیر الدوله در سال 1278 ق112.
خاصه نسبت به میرزا جعفر خان مشیر الدوله و رئیس مجلس شورای همایون که صدق عبودیت و دولتخواهی
"118خدمات میرزا جعفر خان مشیر الدوله در آستان
یکی از خدمات میرزا جعفر خان مشیر الدوله در آستان
جعفر خان مشیر الدوله بهجای او مأمور گردید و این در
"در این تاریخ میرزا جعفر خان مشیر الدوله،متولی باشی
دولت انگلیس تشکیل یافت و نمایندهء ایران میرزا سید جعفر مهندس باشی بود.
بیگلر بیگی پس از انجام مأموریت،به اتفاق میرزا جعفر مشیر الدوله به ایران بازگشت.
(53)-عباس اقبال در مقالهء احوال بزرگان،میرزا سید جعفر خان مشیر الدوله نوشته است:"...
(54)-میرزا سید جعفر مشیر الدوله:همان،ص 12.
موریت میرزا جعفر خان مشیر الدوله است به سرحد"