خلاصة:
عربستان سعودی یکی از مهم ترین دولت های هویتی منطقه خاورمیانه است که فرقه وهابیت نقش زیادی در فرایند تشکیل و تداوم حیات سیاسی آن کشور داشته و در حال حاضر مهم ترین منبع مشروعیت سیاسی رژیم آن کشور است. سئوالی که در این مقاله مطرح شده، این است که آیا این مولفه (هویت) تاثیری بر سیاست خارجی آن کشور داشته است یا نه؟ فرضیه نویسندگان در این مقاله این است که دیپلماسی خارجی عربستان سعودی از ابتدای تاسیس تاکنون، «دیپلماسی مبارزه با تهدید» بوده و سرشت، ماهیت و منبع تهدیدات، تعیین کننده سیاست خارجی آن کشور در قبال سایر کشورها بوده و عنصر هویت، تاثیرگذاری چندانی بر سیاست خارجی آن کشور نداشته است. این مقاله با رویکردی تبارشناسانه (تاریخی ـ تحلیلی) نگاشته شده است و مهم ترین یافته علمی این پژوهش این است که سیاست خارجی عربستان سعودی، بیش از هرچیز تحت تاثیر نگرانی ها و ملاحظات امنیتی آن کشور است.
ملخص الجهاز:
"بلکـه انگیـزههـای دودمـانی، توسـعه قـدرت خانـدان آل سعود به تمام بخش های عربستان و ملاحظات امنیتی مرتبط با آن، مهم ترین عامل تعیین کننده سیاست خارجی آن کشور بوده است و عبدالعزیز برای دستیابی به ایـن هدف، از هیچ کاری از جمله استفاده ابزاری از ایدئولوژی وهابیت ، حتی به قیمـت ناراحت کردن هواداران محافظه کار مذهبی خود، فروگذار نمیکـرد» (هـانتر، ١٣٨٠: .
بنابراین ، در این دوره سی سـاله کـه دوره شـکل گیـری و بنیانگـذاری دولـت سعودی بوده است ، ابن سعود برخلاف ملاحظات هویتی و براساس رویکردی کاملا واقعگرایانه ، به شدت تلاش مـیکـرد تـا مناسـباتش را بـا یـک دولـت مسـیحی و غیرمسلمان به نام بریتانیا در مقابل دولت مسلمان عثمانی گسترش دهـد.
تأثیرات متنوع و متفاوت هرکدام از این تحولات بر امنیت ملی پادشاهی عربستان سعودی، سبب شد تا دولت آن کشور سیاست های متفاوتی در عرصه خارجی اتخاذ کند که مروری مختصر بر آنها نشان دهنده رویکرد کاملا عملگرایانه تصمیم گیرندگان سعودی است .
به اعتقاد وی تمرکز مطلـق بـر بقـای دولـت و سـلطنت ، سـازگاری عمل گرایانه با محیط منطقه ای و جهانی، توجه به قدرتهای فرامنطقه ای بـه عنـوان منابع بالقوه مفید (کسب حامی خارجی)، سیطره بر شبه جزیره عرب، مدیریت روابط / منطقه ای از طریق دیپلماسی محتاطانه و تعقیـب سیاسـت موازنـه قـوای منطقـه ای، خرید تسلیحات با هدف حفظ وجهه و درگیر کردن منافع و کسب تعهد قدرت های غربی به منظور بازدارندگی و دفاع و در نهایت اذعان به نقش عربستان سعودی بـه عنوان قدرت اصلی جهان اسلام، جزء رفتارهای ثابـت عربسـتان سـعودی در قـرن بیستم بوده است (٣٣٩-٣٣١ :٢٠٠٥ ,Ninneman)."