Abstract:
پیش بینی تغییرات و جابجایی های کلی و حتی جزئی الگوی رودخانه، از عمده ترین مباحث مربوط به ژئومورفولوژی رودخانه ای به شمار می رود. به همین علت، تحقیقات متعددی توسط محققین، خصوصا ژئومورفولوژیست ها در خصوص موضوع فوق صورت گرفته است. در این جهت، تغییرات مورفولوژی رودخانه های بابل و تحول آن در جلگه ساحلی خزر بررسی شد. که هدف تعیین مناطق در حال فرسایش و یا پایدار رودخانه مذکور بوده است . برای نیل به این هدف، تغییرات رودخانه در مقطع زمانی 39 ساله با روش های تغییرات زمانی و مکانی ( معادلات ریاضی )، روش گرافیکی و روش میدانی موردبررسی قرارگرفته است و سعی شده براساس این روش ها، تغییرات بستر و الگو و جابجایی مسیر رودخانه بابل تعیین و پیش بینی گردد. جهت انجام این بررسی، از عکس های هوایی سال های 1334 و 1373 برای بررسی تغییرات الگوی رود و نیز داده های هیدرولیک جریان و پارامترهای هندسی کانال برای تحلیل تغییرات بستر و مورفولوژی رود استفاده شده است . نتایج این بررسی نشان می دهد که رودخانه بابل در قسمت علیای جلگه در وضعیت تقریبا ناپایدار بوده و از نظر دینامیکی فعال است. در مقابل، در بخش انتهایی هیچ گونه تغییری در الگوی رودخانه در فاصله زمانی موردمطالعه مشاهده نشده است و نشان دهنده پایداری نسبی الگوی رودخانه در مقطع زمانی 39 ساله بوده است .
Machine summary:
برای نیل به این هدف ، تغییرات رودخانه در مقطع زمانی ٣٩ ساله با روش های تغییرات زمانی و مکانی ( معادلات ریاضی )، روش گرافیکی و روش میدانی موردبررسی قرارگرفته است و سعی شده براساس این روش ها، تغییرات بستر و الگو و جابجایی مسیر رودخانه بابل تعیین و پیش بینی گردد.
جهت انجام این بررسی، از عکس های هوایی سال های ١٣٣٤ و ١٣٧٣ برای بررسی تغییرات الگوی رود و نیز داده های هیدرولیک جریان و پارامترهای هندسی کانال برای تحلیل تغییرات بستر و مورفولوژی رود استفاده شده است .
بررسی تغییرات بسترو فرسایش رودخانه بابل با استفاده از روش میدانی از این رودخانه در محدوده موردمطالعه بازدیدهایی به عمل آمده و مشاهـده شـد که ، از محل اتصال سجادرود به بابل رود تا محل پل کمربندی بابل ( پل جدید آمل ـ بابل )، ( شکل ٣) در بعضی نواحی، فرسایش در سواحل آن وجود دارد.
بررسی تغییرات پلان رودخانه بابل به روش گرافیکی ( ترسیمی ) برای بررسی تغییرات مسیر رودخانه موردمطالعه و الگوی تحول آن نسبت به زمان ، از عکس های هوایی ١:٥٥٠٠٠ سال ١٣٣٤ سازمان جغرافیایی ارتش و نیز عکس های هوایی مقیاس ١:٢٠٠٠٠ سال ١٣٧٣ تهیه شده توسط سازمان نقشه برداری کشور استفاده شده است .
نتیجه گیری نتایج به دست آمده از بررسی تغییرات الگوی رودخانه بابل با روش های فوق گویای این امر است که رودخانه بابل در قسمت علیای جلگه (محل اتصال سجادرود تا پل محمدحسن خان ) خصوصا بر روی مخروط افکنه در وضعیت تقریبا ناپایدار بوده و از نظر دینامیکی فعال است ، همچنین در حال تغییر و جابجایی مسیر و فرسایش کناره های خود می باشد.