Abstract:
ملاصدرا در مباحث مربوط به علم به جایگاه نفس به عنوان فاعل شناسا توجـه بسـیاری داشته و آن را موجودی خلاق معرفی می نماید. از سوی دیگر از آنجا که یکی از مباحث اساسی در معرفت شناسی ، واقع نمایی ادراکات است ، در این نوشتار ادعا می شود تکیه بـر خلاقیت نفس در فرایند ادراک، نمی توانـد تضـمین کننـدة عینیـت مـاهوی ادراکـات بـا موجودات مادی به عنوان یکی از متعلقات ادراک آدمی باشد، بلکه صور مخلوق نفس که همان معلوم بالذات نام دارند، در سایة خلاقیت نفس ، معلـوم حضـوری آن هسـتند؛ امـا اینکه چه ارتباطی با معلوم بالعرض دارند، هر چه باشد نمی تـوانیم ادعـا کنـیم در سـایة خلاقیت نفس عینیت ماهوی دارند. همچنین نظریة اتحاد نفس با عقل فعال با رویکـرد معرفت شناختی نیز نمی تواند اثبات کند صور ذهنی لزومـا بایسـتی بـا موجـودات مـادی عینیت ماهوی داشته باشند.
Machine summary:
از سوی دیگر از آنجا که یکی از مباحث اساسی در معرفت شناسی ، واقع نمایی ادراکات است ، در این نوشتار ادعا می شود تکیه بـر خلاقیت نفس در فرایند ادراک، نمی توانـد تضـمین کننـدة عینیـت مـاهوی ادراکـات بـا موجودات مادی به عنوان یکی از متعلقات ادراک آدمی باشد، بلکه صور مخلوق نفس که همان معلوم بالذات نام دارند، در سایة خلاقیت نفس ، معلـوم حضـوری آن هسـتند؛ امـا اینکه چه ارتباطی با معلوم بالعرض دارند، هر چه باشد نمی تـوانیم ادعـا کنـیم در سـایة خلاقیت نفس عینیت ماهوی دارند.
حال با فرض اینکه حفظ وحدت شخصیة موجود مادی ، در سایة اتصال وجودی صحیح باشد، اگـر بتـوان گفت فاعل شناسا، یعنی نفس به واسطة خلاقیت خود در فرایند ادراک ، می تواند به ماهیت شی ء دسـت یابـد شاید یکی از بزرگ ترین دغدغه های معرفت شناختی حل خواهـد شـد؛ چراکـه از یـک سـو وحـدت لازم در موجود مادی به وسیلة اتصال وجودی تأمین می شود و لذا حرکت جوهری منافـاتی بـا وحـدت یـک موجـود مادی ندارد و از سوی دیگر این در توان نفس است که صورتی از آن موجـود را خلـق نمایـد کـه بـه لحـاظ رابطه ای که می تواند با عالم خارج داشته باشد، تضمین کنندة واقع نمایی علم به عالم ماده باشد.