Abstract:
هنر دورة قاجار به لحاظ محتوا و ماده ، موضوع ، و نحوة اجـرا ویژگـیهـای متمـایز و منحصـربـه فـردی دارد. وفـور نقش مایـه هـای زنانـه در محصـولات هنـری عصـر قاجـار، از جملـه در کاشـینگـاره هـا، در فضـاهای خصوصـی و نیمه خصوصی کاخ ها، و خانه های اعیان و اشراف از ویژگیهای شاخص آن است . زنان قاجاری نقـش بسـته بـر ایـن کاشینگاره ها در تعامل هویتی با هویت زن فرنگی، چهرة نوینی از زن ایرانی را به نمایش گذاشته اند. بااین حال ، در بررسی نقوش زنان در هنر دورة قاجار، شاهد هم حضوری هویت ایرانی، اسلامی و فرنگی این زنان هستیم که درک آن نیازمند شناخت مفهوم سراسطوره ها و عملکرد هم زمان اسطوره های چندگانه در فضای معناشناختی فرهنـگ و هنر آن دوره است . این مقاله به بررسی ویژگیهای هویتی زن در این زمـان و کـنش هـا و خصوصـیات شخصـیتی او، بـا مطالعـه تحلیلی مجموعه ای بیبدیل از اسناد تصویری، یعنی تک فریم های زنان در کاشیهای آرایندة خانه های به جامانده از دورة قاجار در شیراز، پرداخته است . هدف این پژوهش ، معرفی و ارائه مستندهای نگارگریشده ای است که نظریـه معاصر سراسطوره ها را تبیین میکند.
Machine summary:
بااین حال ، در بررسی نقوش زنان در هنر دورة قاجار، شاهد هم حضوری هویت ایرانی، اسلامی و فرنگی این زنان هستیم که درک آن نیازمند شناخت مفهوم سراسطوره ها و عملکرد هم زمان اسطوره های چندگانه در فضای معناشناختی فرهنـگ و هنر آن دوره است .
com تاریخ دریافت : ١٣٩٢/٨/٢٥، تاریخ پذیرش : ١٣٩٣/١/٢٣ مقدمه همان طور که در نقد آثار هنری دورة قاجار به شیوة سنتی متداول است ، بسیاری از آثار تقلیدی از نمونه های غربی مشابه دانسته میشوند؛ به نحوی که در بدو امر در کاشینگاری زنان قاجاری نیز دیده میشود، از الگوهای فرنگی، یعنی نمونه هایی از تصاویر زنان که در این دوره وارد ایران شده اند، اعم از عکس ها، کارت پستال ها، و کپی تابلوهای نقاشی، همچنین اشیایی کـه تزیینـات تصویرپردازیشده داشته اند، تقلید شده است .
پرسش این است که در معناشناختی جهان متون آفریده شده در دورة قاجار، از جملـه آثـار هنرـ صناعی همچون کاشینگاره ها، هریک از اسطوره های فرنگی، ایرانی، و اسلامی چه تأثیراتی در خلق اثر داشته اند؟ به بیان دیگر، زنان قاجاری در جهان متنی و جهان واقع تحت تـأثیر ایـن اسطوره ها چه عملکردها و رویکردهایی داشته اند؟ پیکرة مطالعاتی بافت قدیم شهر شیراز به مساحت تقریبی ٣٦٠ هکتار در قلب شهر جای دارد و محله هـای لـب آب ، دروازة کازرون ، بالاکف ، بیات ، اسحاق بیگ ، سردزک، سنگ سیاه ، کلیمـیهـا و ارامنـه ، درب شیخ ، و درب شاهزاده از بافت های تاریخی آن محسوب میشود.