Abstract:
ژئوتوریسم، شاخة جدیدی از گردشگری مسئولانه است که با هدف حفاظت از میراث زمین و همچنین ارتقای سطح زندگی جوامع بومی، حفظ ارزشهای فرهنگی و توسعة اقتصادی، بر استفاده از جاذبههای زمینشناختی و ژئومورفولوژیکی تأکید میکند. مجموعة میراث ژئومورفولوژیکی، فرهنگی و گردشگری ژئوتوریسم، در قالب مکانهایی نمایان شده است که بهعنوان ژئومورفوسایت از آنها یاد میشود. شهرستان طبس با وجود فرایندهای مختلف زمینشناسی، مجموعة متنوعی از این ژئومورفوسایتها را در خود جای داده است. بهدلیل قرارگیری منطقة طبس بین دو ناحیة بزرگ کویری ایران (دشت لوت و کویر مرکزی)، مناطق کویری و بیابانی طبس تقریبا در حاشیه قرار گرفته است و بسیاری از توانمندیهای آن هنوز بهصورت علمی بررسی نشده است. در این پژوهش، بنا بود تا ضمن شناسایی مناطق ژئوتوریستی شهرستان، ژئومورفوسایتهای منطقه نیز شناسایی شوند؛ براساس مجموعهای از ارزشهای علمی، حفاظتی و گردشگری ارزیابی شوند و سپس با توجه به کاربریهای متناسب با گردشگری و توسعة اقتصادی، اولویتبندی شوند. پس از جستوجوهای گوناگون، درنهایت 50 ژئومورفوسایت برای ارزیابی انتخاب شدند و از بین روشهای ارزیابی ژئومورفوسایتها، از روش GAM استفاده شد. در ارزیابی کلی ژئومورفوسایتهای شهرستان، ژئومورفوسایتهای «رخنمونهای درنجال»، «سرزمین سیاه» و «مخروطافکنههای شتری»، بهعنوان بهترین ژئومورفوسایتها برای کاربریهای ژئوتوریستی تعیین شدند و میتوان آنها را بهعنوان یک کالای اقتصادی به گردشگران ارائه کرد. ضمن اینکه حفاظت میراث زمین در طبس بهصورت بالفعل صورت نمیگیرد و از منظر اقتصادی و اجتماعی، جامعة بومی طبس، سهم بسیار اندکی در گردشگری دارد.
Machine summary:
ارزیابی توانمندیها و کاربریهای ژئومورفوسایت ها (مطالعۀ موردی: ژئومورفوسایت های شهرستان طبس ) محمد سلمانی*- استادیار دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران حسنعلی فرجی سبکبار- دانشیار دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران محمد ناظمی - استادیار گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد طبس حسن اروجی- کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی توریسم دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران پذیرش مقاله : ٩٣/٠٣/٣٠ تأیید نهایی: ٩٣/٠٥/٢٥ چکیده ژئوتوریسم ، شاخۀ جدیدی از گردشگری مسئولانه است که با هدف حفاظت از میراث زمین و همچنین ارتقای سطح زندگی جوامع بومی، حفظ ارزش های فرهنگی و توسعۀ اقتصادی ، بر استفاده از جاذبه های زمین شناختی و ژئومورفولوژیکی تأکید میکند.
در این پژوهش ، بنا بود تا ضمن شناسایی مناطق ژئوتوریستی شهرستان ، ژئومورفوسایت های منطقه نیز شناسایی شوند؛ براساس مجموعه ای از ارزش های علمی، حفاظتی و گردشگری ارزیابی شوند و سپس با توجه به کاربریهای متناسب با گردشگری و توسعۀ اقتصادی، اولویت بندی شوند.
با توجه به گستردگی پژوهش های ژئوتوریستی در سطح بین المللی، به ویژه در کشورهای اروپایی- که بیشتر در سطح مناطق حفاظت شده صورت گرفته است - در این پژوهش بنا را بر این گذاشتیم که با شناسایی توانمندی های ژئوتوریستی مناطق مستعد و همچنین شناسایی ژئومورفوسایت ها و بررسی آن ها از نظر گردشگری، گامی در زمینۀ ژئوتوریسم نوین در کشور با رویکرد حفاظتی و علمی و توسعۀ اقتصادی برداریم .
, 2011, Geomorphological Heritage of the Pyrenees National Park (France): Assessment, Clustering, and Promotion of Geomorphosites, Geoheritage, Vol. 3, No. 3, PP.