Abstract:
علم قرائات مانند هر علم دیگر دارای منابعی است . منابع این علم ، به لحاظ هـا و معیارهـای متعددی قابل ارائه و بررسی است . نظام مندی و تقسیم بندی دقیق این منابع بـه علـل متعـددی دشوار است . ارتباط علم قرائت با علوم بسیار است . رویکردهای مختلـف دانشـمندان در تـألیف ، وجود علوم پیش نیاز و آلی برای فراگیری قرائات ، وجود نگارش ها در مسائل جزئـی مربـوط بـه علمی خاص ، وجود مطالب قرائات در ضمن کتب مربوط به دانش هـای دیگـر (تفسـیر و علـوم قرآنی)، و تألیفات بسیار زیاد در موضوع قرائات از جمله این علل است . نگارنده در این نوشتار بر آن است تا با بررسی منابع علم قرائات به صـورت مختصـر، بـه گونه شناسی و تقسیم بندی آنها بر اساس علوم مورد نیاز بپـردازد کـه در قسـمت اول کلیـاتی درباره منبع شناسی علوم و فنون قرائات مطرح گردیده و ده گونه تقسـیم بنـدی بـرای منـابع قرائات بر اساس ده ملاک مختلف معرفی و پیشنهاد شده است . در پایان نیز به معرفی اهم منابع علم الرسم قرآن کریم پرداخته شده است . معرفی کتـب مهم علم الرسم ، بررسی اهم کتب منظوم در این موضوع و بررسی شیوه نگارش کتـب علـم الرسم از مباحث این قمست می باشد.
Machine summary:
"ارتباط علـم قرائـت بـا علـوم بسـیار، رویکردهای مختلف دانشمندان در تألیف ، وجود علوم پیش نیاز و آلی برای فراگیـری قرائـات ، وجود نگارش های کل نگرانه و جزء نگرانه ، وجود مطالب قرائات در ضمن کتـب مربـوط بـه دانش های دیگر مانند تفسیر و علوم قرآنی و تألیفات بسیار زیاد در موضوع قرائات ، از عوامـل مهم این دشواری به شمار می آیند.
به اعتبار استقلال منابع در این نوع تقسیم بندی منابع مستقل قرائات از منابعی که در ضمن آنها بحث از قرائـات مطرح شده است ، مورد بررسی قرار میگیرد؛ برای نمونه ، باید گفت در کنار تألیفـات مسـتقل مربوط به علم قرائت مانند کتاب النشر فی قرائات العشر از ابن جزری ، نگارندگان علوم قرآنی نیز در ضمن کتب علوم قرآنی ، بخش های مفصلی را به این مباحث اختصاص داده اند.
شانزده تـألیف ابـن مجاهـد(٣٢٤ق )، ده تألیف ابن غلبون (٣٨٩ق )، سیزده عنوان تالیف از مکی بن ابی طالب (٤٣٧ق )، بیسـت و هفـت ئق عنوان تالیفی از ابو عمرو دانی (٤٤٤ق )، بیست و سه عنوان تـالیف از ابـن جـزری (٨٣٣ق )، از جمله آثاری است که می توان در این قسمت به بررسی آنها اقدام نمود و یا به صورت تطبیقی مشترکات و افتراقات آنها را استخراج نمود (اقبال ، فرهنگ نامه علوم قرآن ، ١٣٨٥: ٥٢).
کتاب های دیگری نیز از دانی با عنوان رسم المصحف ، النقط و الضـبط فـی القرائـات و رسم المصاحف و مختصر مرسوم المصحف در زمینه علم الرسم به رشته تحریر در آمده است (اقبال ، فرهنگ نامه علوم قرآن ، ١٣٨٥: ١٧٩)."