Abstract:
شهرهای واقع در نظام شهری در طول زمان از لحاظ اندازه جمعیتی ، محدوده کالبدی و تعاریف تقسیمات سیاسی دچار تغییر می شوند، این تغییرات می تواند به تحولات کارکردی شهرها منجر شود. تحولات شهرهای کوچک عامل مهمی در رایند شهرنشینی و نظام شهری محسوب می شود، از این روی ، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی روند تحولات جایگاه شهرهای کوچک ( ١٠-٢٥ هزار نفر) در نظام شهری کشور در نیم قرن اخیر انجام شده است و درصدد پاسخگویی به این پرسش است که "در دوره های مختلف چه عوامل و مولفه هایی بر تغییرات تعداد و ج عیت شهرهای کوچک موثر بوده اند؟ " ویکرد حاکم بر این پژوهش تو یفی - تحلیلی است که در آن مدل کمی Balance Sheet به منظور تحلیل تغییرات تعداد و جمعیت شهرهای کوچک و مولفه های موثر بر این تغییرات در طول دوره ٥٠ ساله (٨٥-١٣٣٥) مورد استفاده قرار گرفته است . در مدل ترازنامه ، تغییرات تعداد و جمعیت گروه خاصی از شهرها تابع شش مولفه ی رشد شهرها از طبقات پایین . به طبقات بالا، زوال شهرها از طبقات بالا. به طبقات پایین ، ایجاد شهرهای جدید و از بین رفتن شهرهاست . طبق نتایج به دست آمده از طریق مدل ترازنامه ، شهرهای کوچک در تمام دوره ها از لحاظ تعداد و جمعیت رشد نموده اند. رشد جمعیتی شهرهای واقع در طبقات پایین و ورود آنها به طبقه شهرهای کوچک و رشد شهرهای کوچک و خروج آنها از گروه شهرهای کوچک ، مهمترین مولفه های موثر بر تغییرات تعداد و جمعیت شهرهای کوچک در طول دوره مورد مطالعه است . از لحاظ تغییرات "شهرمحور"، رشد درصدی جمعیت
Machine summary:
"جدول شماره ٥- ترازنامه تحولات تعداد و جمعیت شهرهای کوچک (٠ ١-٢٥ هزار نفر) کشور در دور ٥-١٣٤٥ زمان و نوع ت ییر تعداد شهر جمعیت ٤٥ جمعیت ٥٥ نام شهر شهرهای واقع در این طبقه در سال ٤٥ (t) 45 2149219 3411806 زنجان ، بندرا زلی ، کاشان ، بابل ، ساری ، گرگان ، سمنان ، مراغه ، وی ، بهبهان ، مسجدسلیمان ، خرم آباد، خرمشهر، بروجرد، کازرون ، جهرم ، سبزوار، نیشابور، شهرضا، نجف آباد، سنندج ، قزوین ، راک ، اردبیل ، دزفول ، کرمان ، یزد، کرج هیجان ، گنبدکاووس ، آمل ، قائم شهر، بهشهر، میانه ، مهاباد، مرودشت ، بیرجند، تربت حی ریه ، بجنورد، قوچان ، زاهدان ، ملایر، بندرعباس ، شاهرود مینی شهر شهرهای وارده از طبقه پایین (رشد) (G) 32 581572 996053 ساوه ، آران وبیدگل ، لنگرود، چالوس ، اهر، بناب ، مرند، سلماس ، میاندوآب ، اسلام آباد، بندرماهشهر، آغاجاری ، اندیمشک ، شوشتر، فسا، لار، بم ، رفسنجان ، سیرجان ، کاشمر، خوراسگان ، زرین شهر، مبارکه ، زابل ، سقز، نهاوند، شهرکرد، درود، ایلام ، بوشهر، برازجان ، ورامین شهرهای وارده از طبقه بالا (زوال ) (D) 0 0 0 * شهرهای جدید (N) 1 0 50292 اسلام شهر (قاسم آباد) شهرهای خارج شده به طبقه بالا (رشد) (g) 11 8293 8 1386916 قزوین ، اراک ، کرج ، زنجان ، اردبیل ، خرمشهر، دزفول ، کرمان ، یزد، بروجرد، خرم آباد شهرهای خارج شده به طبقه پایین (زوال ) (d) 0 0 0 * شهرهای حذف شده (n) 0 0 0 * شهرهای واقع در این طبقه در سال ٥٥ (T) 67 19 1463 3071235 اسلام شهر، ساوه ، آران وبیدگل ، کاشان ، بندرانزلی ، لاهیجان ، لنگرود، آمل ، بابل ، بهشهر، ساری ، قائم شهر، گرگان ، گنبدکاووس ، چالوس ، اهر، بناب ، مراغه ، مرند، میانه ، خوی ، سلماس ، مهاباد، میاندوآب ، اسلام آباد، بندرماهشهر، بهبهان ، آغاجاری ، اندی شک ، شوشتر، مسجدسلیمان ، جهرم ، فسا، کازرون ، لار، مرودشت ، بم ، رفسنجان ، سیرجان ، بجنورد، بیرجند، تربت حی ریه ، سبزوار، قوچان ، کاشمر، نیشابور، خوراسگان ، خ ینیشهر، شهرضا، زرین شهر، مبارکه ، نجف آباد، زابل ، زاهدان ، سقز، سنندج ، ملایر، نهاوند، شهرکرد، درود، ایلام ، بوشهر، برازجان ، سمنان ، شاهرود، ورامین ، بندرعباس منبع : یافته های پژوهش ٦-٣- دور ٦-١٣٥٥ تعداد شهرهای کوچک کشور در سال ١٣٥٥ برابر ٦٧ شهر بوده که در سال ١٣٦٥ به ١١٣ شهر رسیده است ."