Abstract:
اهداف: هدف پژوهش حاضر، بررسی فعالیت های تکتونیکی حوضه آبخیز اردستان با رویکرد کمی است. نویسندگان سعی کردند از شاخص هایی استفاده شود که کمتر محاسبه شده باشد؛ بنابراین با توجه به اعتبار شاخص های ژئومورفیک در مطالعات ژئومورفولوژی، برای ارزیابی فعالیت های کواترنری پلایای اردستان، به محاسبه شاخص های شکل حوضه(BS)، حجم به سطح حوضه(VA)، تراکم سطحی آبراهه(P)، انشعاب پذیری(BR)، انتگرال هیپسومتری حوضه(HI) و سینوزیته جبهه کوهستان(smf) مبادرت شد.روش: در این پژوهش ابتدا با روش کتاب خانه ای و تحلیل منابع، 11 روش کمی استخراج شد سپس متناسب با موقعیت منطقه که در ناحیه خشک و بیابانی ایران مرکزی قرار گرفته، 6 شاخص سازگار و منطبق با مناطق خشک و اندیس هایی که با مورفولوژی حوضه و شبکه زه کشی ارتباط بیشتری داشتند، محاسبه شدند. سپس برای ارزیابی فعالیت های تکتونیکی از شاخص های شکل حوضه(BS)، حجم به سطح حوضه(VA)، تراکم سطحی آبراهه(P)، انشعاب پذیری(BR)، انتگرال هیپسومتری حوضه(HI) و سینوزیته جبهه کوهستان(smf) استفاده شد.یافته ها/نتایج: نتابج این پژوهش که با شاخص Lat برآوردشده، نشان می دهد که بخش های شمال غرب و جنوب غرب محدوده مورد مطالعه از نظر تکتونیک بسیار فعال تر از قسمت های مرکزی و شرقی حوضه است. به طوری که حوضه های باد- خالدآباد با 2Lat= و طرق- ابیازن با 83/1Lat= دارای فعالیت تکتونیکی زیاد و حوضه های اردستان 33/2Lat= و دق سرخ با 5/2Lat= دارای فعالیت زمین ساختی متوسط هستند.نتیجه گیری: به نظر می رسد فعالیت بخش های شمال غرب و جنوب غرب محدوده به عبورگسل های مهم قم - زفره و نطنز مربوط می شود؛ این در حالی است که به رغم نبود پیشینه لرزه خیزی قابل توجه، مناطق فوق می تواند بیشترین توان حرکتی را در آینده داشته باشد.
Machine summary:
نویسندگان سعی کردند از شاخص هایی استفاده شود که کمتر محاسبه شده باشد؛ بنابراین با توجه به اعتبار شاخص های ژئومورفیک در مطالعات ژئومورفولوژی، برای ارزیابی فعالیت های کواترنری پلایای اردستان ، به محاسبۀ شاخص های شکل حوضه (BS)، حجم به سطح حوضه (VA)، تراکم سطحی آبراهه (P)، انشعاب پذیری(BR)، انتگرال هیپسومتری1 حوضه (HI) و سینوزیته جبهۀ کوهستان (smf) مبادرت شد.
در این رابطه با تحقیق و جست وجو درمقالات ، منابع داخلی، خارجی و مقایسۀ آن ها با یکدیگر دریافتیم اکثر محققان به بررسی پارامترهایی نظیر شاخص های سینوسی جبهۀ کوهستان (smf)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf)، درصد جبهه های کوهستانی ممتد (Eu) و شاخص های تحلیل شبکه های زه کشی از قبیل گرادیان طولی رودخانه (SL)، عامل عدم تقارن حوضه (AF)، عامل تقارن توپوگرافی(T) پرداخته اند؛ بنابراین نویسندگان سعی کردند از شاخص هایی استفاده شود که کمتر محاسبه شده باشد؛ بنابراین با توجه به اعتبار شاخص های ژئومورفیک در مطالعات ژئومورفولوژی، برای ارزیابی فعالیت های کواترنری پلایای اردستان ، به محاسبۀ شاخص های شکل حوضه (BS)، حجم به سطح حوضه (VA)، تراکم سطحی آبراهه (P)، انشعاب پذیری(BR)، انتگرال هیپسومتری 1 حوضه (HI) و سینوزیته جبهۀ کوهستان (smf) اقدام شد.
در ایـران نیـز سـلیمانی (١٣٧٨)، خیام و مختاری(١٣٨٢)، مددی ، رضایی مقدم و رجایی(١٣٨٣)، رادفـر و پورکرمـانی(١٣٨٤)، رجبی، روستایی و مقامی(١٣٨٥)، حقی پور(١٣٨٦)، مقصودی (١٣٨٧)، کرمی(١٣٨٧)، خطیبی(١٣٨٨)، زرگرزاده ، رنگزن ، چرچی و آبشـیرینی (١٣٨٨)، یمـانی(١٣٨٩)، امیریـان چـافجیری و قرشـی(١٣٨٩)، شریفی نجف آبادی(١٣٨٩)، شاخص های ژئومورفیک را در سال های اخیر محاسبه کرده اند.