Abstract:
اهداف: طوفان تندری یکی از پدیده های آب و هوایی است که توسعه و تکامل آن تحت تاثیر عوامل دینامیکی و ترمودینامیک قرار دارد. هدف اصلی تحقیق حاضر، بررسی ویژگی های آماری و ترمودینامیکی رخداد طوفان های تندری در پهنه ایران است.روش: برای رسیدن به هدف مورد نظر، داده های ساعتی 14 ایستگاه سینوپتیک دارای رادیو سوند طی دوره آماری 19 ساله (2009-1991) از آرشیو سازمان هواشناسی دریافت و با استخراج کدهای مربوط به رخداد طوفان تندری فراوانی مکانی- زمانی آن ها بررسی شدند. در ادامه با استفاده از نرم افزار RAOB و نمودار اسکیوتی شاخص های ناپایداری از قبیل CAPE، LI، TT، SI و KI برای طوفان های تندری تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها/ نتایج: نتایج حاصل از پردازش کدهای طوفان تندری نشان داد هرچند در مقیاس های زمانی سالانه، فصلی (بیشینه در فصل بهار 39٪ و کمینه در فصل تابستان با 7٪)، ماهانه (بیشینه در ماه های آوریل، مه و کمینه در آگوست) و ساعتی(بیشینه ساعت های 15 و 12) بیشینه و کمینه رخداد طوفان تندری برای پهنه ایران از زمان وقوع مشترکی برخوردارند، اما رخداد طوفان تندری در هر ایستگاه و منطقه به شرایط مکانی و زمانی آن بستگی دارد. مقایسه دهه ای این پدیده نشان دهنده فراوانی وقوع بیشتر آن طی دوره 2000 -1991 نسبت به دوره 2009-2000 است. نتایج حاصل از بررسی و محاسبه شاخص های ناپایداری نشان داد که هم زمان با رخداد طوفان های تندری در سطح ایران، میزان همرفت و ناپایداری برای درصد قابل توجهی از این پدیده در محدوده پایین این شاخص ها قرار دارد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج آماری و ترمودینامیکی به دست آمده از این تحقیق می توان گفت که رخداد طوفان تندری در ابتدا وابسته به فصل اقلیمی هر منطقه است و عوامل محلی همچون همرفت می توانند به عنوان عوامل ثانویه در رخداد طوفان های تندری موثر باشند.
Machine summary:
خوشـحال دسـتجردی و علیـزاده (١٣٨٨)، لشـکری، (١٣٨٩)، جوانمرد، گلستانی، و عابدینی (١٣٩٠)، رحیمی، میرهاشمی، و عابـدی (١٣٩١)، محمـدی، فتـاحی، شمسیپور و اکبری (١٣٩١).
Mastrangelo, Horvath, Riccio & Miglietta ارزیابی طوفان تندری ٥ اردیبهشت ١٣٨٩ در تبریز پرداخت .
یافته های تحقیق بررسی فراوانی سالیانۀ رخداد طوفان های تندری با کدهای مختلف در سطح کشور نشان دهندة رخداد قابل توجه این پدیدة جوی است .
جدول ٢- فراوانی سالانۀ وقوع طوفان های تندری برای ایستگاه های منتخب ایران (٢٠٠٩-١٩٩١) مأخذ: نگارندگان ، ١٣٩٤ / بررسی وضعیت رخداد طوفان های تندری در سطح کشور طی دو دهۀ (١٩٩٩-١٩٩١) و (٢٠٠٩-٢٠٠٠) نشان داد طی دهۀ اول ٦٠١ مورد طوفان های تندری در سطح ایستگاه های منتخب ثبت شده است ، درحالی که تعداد رخدادهای این پدیده در دهۀ دوم (٢٠٠٩-٢٠٠٠) به ٥٠٦ مورد کاهش یافته است .
برای ایستگاه هایی همچون بیرجند، زابل و بندرعباس که در قسمت های جنوب شرق و جنوب ایران قرار گرفته اند، حداکثر رخداد طوفان تندری در فصل زمستان ثبت شده است ؛ بنابراین یکی از عوامل اصلی در رخداد این طوفان ها در مقیاس زمانی، به ویژگیهای مکانی بازمیگردد.
مقایسۀ گروه های بارشی یادشده طی دو دهۀ اول (١٩٩٩-١٩٩١) و دهۀ دوم (٢٠٠٩- ٢٠٠٠) نشان داد که در بیشتر ایستگاه های مورد بررسی فراوانی وقوع طوفان های تندری با میزان بارش (٥-٠) از دورة اول به دورة دوم کاهش یافته است .
برای نمایش این شرایط نمودار اسکیوتی طوفان های تندری همراه با بارش بیش از ١٠ میلیمتر برای چند ایستگاه منتخب نشان داده شده است .