Abstract:
تعریف مقوله جهت و توصیف ردهشناختی آن از دو راه امکانپذیر است: یکی در سطح موضوعهای معنایی فعل (نقشهای معنایی) و دیگری در سطح روابط دستوری (نقشهای نحوی). مهمترین مفهوم نظری که به کمک این دو سطح بازنمایی تعیین میشود و امکان بازشناسی انواع جهتهای دستوری را به ما میدهد، مفهوم برهمنهشت است. برهمنهشت عبارت است از الگوی نگاشت موضوعهای معنایی بر روی نقشهای نحوی فعل. در پژوهش پیشرو به بررسی انواع برهمنهشت و جهت در گویش کردی گورانی از دیدگاه ردهشناختی و بر پایه دستهبندی کولیکف (2011) میپردازیم. یافتههای پژوهش گویای آن است که کردی گورانی دارای برهمنهشتهای مجهول (از نوع مجهول بیکنشگر)، وارونه، جایگشت 3/2، واداری (دارای دو نوع واداری گذرا و واداری ناگذر)، پادمجهول، بازتابی، دوسویه و پادواداری است. از میان این انواع برهمنهشتها، برهمنهشتهای مجهول، واداری و وارونه بر روی فعل تجلی آشکار دارند و از این رو میتوان آنها را «جهت» نامید.
Machine summary:
"رده شناسی برهم نهشت و جهت فعل در کردی گورانی 1 پارسا بامشادی دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشگاه شهید بهشتی تهران مهین ناز میردهقان دانشیار گروه زبان شناسی، دانشگاه شهید بهشتی تهران (از ص ١ تا ص ٢٠) تاریخ دریافت مقاله : ٩٤/١٠/١٤؛ تاریخ پذیرش مقاله :٩٤/١٢/٨ چکیده تعریف مقولۀ جهت و توصیف رده شناختی آن از دو راه امکان پذیر است : یکی در سطح موضـوع هـای معنـایی فعـل (نقش های معنایی) و دیگری در سطح روابط دستوری (نقش های نحوی).
واژه های کلیدی : برهم نهشت ، جهت فعل ، مجهول ، واداری (سببی)، دوسویه ، بازتابی، زبان کردی ١- مقدمه دشوار است بتوان در میان کتاب های دستور زبان یا واژه نامه هـای زبـان شناسـی تعریـف جامع و منسجمی برای اصطلاح «جهت ١» یا «جهت دستوری ٢» یافت .
در برخی ساخت ها (همچون فعـل هـایی کـه بیـانگر وضـعیت هـای ادراکـی و احساسی هستند) که رابطۀ معنایی میان دو موضوع اصلی فعل قویتر از رابطـۀ معمـول میان کنشگر و کنش پذیر است ، نهاد اولیه میتوانـد بـه مفعـول غیرمسـتقیم یـا مفعـول متممی تبدیل شود و مفعول مستقیم نیز به جایگاه نهاد برود.
برهم نهشت پادواداری X Y Y S DO - S ٥- نتیجه در این پژوهش بر پایۀ دسته بندی رده شناختی که کولیکف (٢٠١١) از انواع برهم نهشـت و جهت دستوری در زبان های گوناگون ارائه داده است ، به بررسـی انـواع بـرهم نهشـت و جهت در گویش کردی گورانی پرداختیم ."