Abstract:
احادیث معصومان در گذر تاریخ در معرض برخی از آسیبها بوده است. بررسی روشمند حدیث با هدف کشف این آفات و ارائۀ راهکارهای علاج آن، یکی از مهمترین دانشهای مطرح در علوم حدیث است. این مهم در ارزیابی شرحهای منسوب به اخباریان و به ویژه شرحهای نوشته شده بر کتاب کافی اهمیت مضاعفی مییابد. ملاّخلیل قزوینی یکی از شارحان اصولکافی در عهد صفوی، در کتاب صافی، تعداد اندکی از احادیث را مبتلا به آسیب دانسته است. هرچند تعداد آسیبهایی که وی در ضمن شرح حدیث بیان کرده است در مقایسه با برخی دیگر از شرحنویسان زیاد نیست، با این حال میتوان آنها را در انواع آسیبهای مادۀ پژوهش، روش پژوهش و پژوهشگر طبقهبندی کرد و شامل گونههایی چون تقیه، سقط، تقطیع، اختصار، چندمعنایی و گسستگی سند دانست. این نوشتار بر آن است تا پس از بررسی رویکرد قزوینی در آسیبشناسی روایات اصولکافی، شیوۀ او را تحلیل کرده، در صورت نیاز به نقد آن بپردازد.
Machine summary:
اما با مراجعه به کاربردهای قرآنی این واژه ، می توان این فرضـیه را مطرح ساخت که دلیل اطلاق لفظ تلاوت برای قرائت آیات قرآن ایـن اسـت کـه رسـول خدا در قرائت آیات - همانگونه که خداوند به ایشان دسـتور مـی دهـد [القیامـۀ: ١٨]- از وحی تبعیت می کرد و از پیش خود نمی خواند و مومنان نیز در قرائت آیات قرآن بایـد از ایشان تبعیت کرده و آن را تحریف نکنند [٢٢، ج ١، ص ١٨٣] و از احکام و دسـتورات آن پیروی کنند [فاطر:٢٩].
باقلانی برآنست که با استناد به این آیـات مـی تـوان بـر اعجـاز قـرآن استدلال نمود زیرا خداوند خبر می دهد که قرآن برای هدایت مردم نـازل شـده اسـت و این امر ممکن نخواهد شد مگر آنکه قرآن حجت باشد و قرآن حجت نیسـت مگـر آنکـه معجزه باشد [٩، ص ٩] و سپس ادعا می کند که همۀ سوره هایی که با حروف مقطعه آغاز می شوند، فراوان از این مطلب سخن گفته اند.
اولـین نظریـه هـایی کـه دربـاب وجوه اعجاز قرآن در پایان قرن سوم هجری از سوی اندیشمندان مسلمان ارائه شد، ناظر به سه وجه صرفه ، نظم قرآن و اخبار از غیب بـود [٤٢، ص ١٣٨] امـا پـس از آن برخـی دانشمندان در گسترش این وجوه کوشیدند تا جایی که سیوطی از سی و پنج وجه بـرای اعجاز یاد می کند [٢٦] و رضایی اصـفهانی هشـتاد و یـک بعـد از ابعـاد اعجـاز قـرآن را جمع آوری کرده است [١٨].