Abstract:
بغداد یکی از اصلیترین مراکز تجمّع شیعیان امامی است که در طول سدههای متمادی به مکان مناسبی برای رشد فرهنگ تشیّع در عرصههای حدیثی، تفسیری، فقهی و کلامی تبدیل شده است. در میان جریانهای نیکشناختۀ امامی در بغداد باید از «جریان اهل ادب» یاد کرد که به رغم جایگاه مهم در تاریخ فکر امامیه، مورد کمتوجهی قرار گرفته است. لذا، این نوشتار برای نخستین بار به بازشناسی این جریان کمشناختۀ امامی در بغداد میپردازد. مطالعۀ حاضر نشان میدهد که این جریان همزمان با تأسیس بغداد در سده دوم و متأثّر از «ادب دیوانی» برآمده از فرهنگ ایرانیان در آیین کشورداری، پای گرفت. همچنین معرفی شخصیتهای اثرگذار این جریان فکری روشن میسازد که اهل ادب امامیۀ بغداد، افزون بر توجه به امور دیوانی در دستگاه حکومتی، به تولید آثار ارزندهای در دیگر جنبههای ادب همچون ادب زبانشناختی، اخلاقی و دینی همّت گماردند.
Machine summary:
٢. اتخـاذ موضـعی بـه ظـاهر منفـی دربـارة طرفـداران دیـدگاه هـای یـونس بـن عبدالرحمان در این باره همانگونه که پیش از این نیز بیان شد، علت آن کـه امـام جـواد(ع ) در پاسـخ سؤال علی بن مهزیار اهوازی درباره ی جایز بودن خواندن نماز جماعت پشت سـر کسـی که به اعتقاد یونس بن عبـدالرحمان اعتقـاد دارد، پاسـخی منفـی داد [٢، ص ٣٥٢] ، بـا توجه به مطالعۀ فضای صدور این گزارش ، به این دلیل بود که علی بن مهزیار با محیطی مراوده داشت که در آن ، نوعی جناح بندی ناشـی از فضـای بـدبینی غیرواقعـی در میـان مخالفان یونس بن عبدالرحمان نسبت به او و هم فکران او وجود داشـت و پاسـخ امـام (ع ) نیز متناسب با اعتقاد علی بن مهزیار دربارة یونس و هم فکران او، به صورت کلی و دربارة عدم جواز خواندن نماز پشت سر کسانی بود که به جسم بودن خداوند معتقد بودنـد امـا به تأیید اینکه یونس بن عبدالرحمان نیز به جسم بودن خداونـد معتقـد بـود، تصـریحی نداشت .
الطبعۀ الخامسۀ، قم ، مؤسسۀ النشر الإسلامی التابعۀ لجماعۀ المدرسین .