Abstract:
خاقانی از شاعران دوره تحول غزل و صاحب سبک است . از مشخصههای سبک او که وی را در شمار شاعران بزرگ فرمالیست شعر فارسی قرار میدهد ، توجه ویژه به صورت و فرم است . گستره وسیع اطلاعات علمی و تسلط او بر فنون ادبی ، همچنین نگاه تازه و متفاوت او به طبیعت به سبک او تشخص خاصی بخشیده است . بطور کلی در مورد سبک خاقانی باید دانست او شاعریست نوآور که هم از نظر مضمون و هم از نظر زبان ، ترکیبات ، استعارات و تشبیهات تازه دارد . در سخن او آثار تکلف مشهود است و صنایع شعری و تناسبات لفظی را به حد وسواس مراعات میکند. غزلهای خاقانی در سیر تکاملی غزل بی تاثیر نبوده و از نظر وحدت موضوع و دارا بودن شرایط غزل از غزلهای خوب قرن ششم است .لازم به ذکر است با وجود اهمیت و جایگاه ویژه این قالب ادبی در دیوان خاقانی ،تا کنون هیچ پژوهش سبک شناسانة مستقل و منسجمی در باب آن صورت نگرفته است ؛بدین منظور این پژوهش در سه سطح فکری ، ادبی و زبانی غزلیات خاقانی را بر مبنای آمارهای دقیق تحلیل میکند . بررسی این غزلیات قوت اندیشه و مهارت شاعر را در بیان الفاظ و خلق معانی و ابتکار مضامین جدید نشان میدهد.
Machine summary:
گاه خاقانی از اوزان ، معانی و تعبیراتی استفاده میکند که چندان مناسب قالب غزل نیست همچنین در مواردی ناگهان پس از بیتی لطیف بیتی ناهموار سروده است که از هیچ روی با بیت قبل از خود تناسب و هماهنگی ندارد و باعث ایجاد ضعف و سستی در غزلش و در نتیجه دور شدن این قالب شعری از لطافت و ظرافت خاص خود میشود .
یعنی١٤ % عزیز بودی چون عمر و همچـو عمـر برفتـی چو عمر رفته زدستم ، ندانم آنکـه کـی آیـی (دیوان /٦٩٤) -جناس انواع جناس تام ، افزایشی و اشتقاقی در غزلیات خاقانی بکار رفته که بیانگر وسعت دامنه لغات و توجه شاعر به زیبایی لفظی است و باعث غنای موسیقی شعر نیز شده است .
ب ) سطح ادبی :( literary level ) بررسی این بعد از غزلیات خاقانی نشان میدهد که وسعت دایره تخیل وتلاطم امواج معانی به ذهن خلاق شاعر اجازه نداده تا آنها راساده وابتدایی بیان کند از این رو با استفاده از تکنیک های بیانی و فنون ادبی بویژه به کمک استعارات وتشبیهات ، مضمونهای گفته شده رادر قالب تعبیرات تازه خود میریزد تا صورخیال را زنده تر سازد .
آزادگویی و وارستگی در غزل خاقانی عرضی است و تکلف در شعر او دیده میشود ؛ در این پژوهش غزلیات خاقانی با نگاهی سبک شناسانه و از بعد زبانی ، ادبی و فکری بررسی و ارزیابی شده است .