Abstract:
یکی از وظایف عمده دانش ژئومورفولوژی کاربردی، بررسی موقعیت و ارزش محیط های انسانی آسیب پذیر در برابر انواع مخاطرات ژئومورفولوژیک است. مخاطرات ناشی از ماسه های روان و جابه جایی تپه های ماسه ای از برجسته ترین مخاطرات ژئومورفیک در مناطق خشک محسوب می شود، که علاوه بر آسیب رسانی بر کاربری های زراعی، بر ساختمان ها، نواحی زیر کشت، راه ها و شبکه های حمل و نقل در مدفون شدن آن ها توسط ماسه های روان مشکلاتی جدی ایجاد می کند. در این ارتباط خشکسالی های اقلیمی و پیامدهای آن، نقش موثری در تشدید وقوع مخاطرات ماسه های روان دارد. از طرفی به دلیل وقوع خشکسالی های اقلیمی متناوب در ناحیه ی آران و بیدگل و اطراف و از سوی دیگر مجاورت این نواحی با تپه های ماسه ای (بندریگ) این محدوده تبدیل به یکی از مستعدترین مناطق خشک در برابر مخاطرات ماسه های روان شده است. از آنجا که هدف از این تحقیق بررسی میزان تاثیر خشکسالی های اقلیمی بر تشدید جابه جایی تپه های ماسه ای در بند ریگ کاشان است. درگام نخست با استفاده از شاخص های مختلف اقلیمی شامل SPI ،PNPI، RIA و Z score به پایش خشکسالی در منطقه در یک دوره سی ساله پرداخته شد و در مرحله بعد میزان ارتباط آن با فراوانی طوفان های ماسه از طریق تحلیل های آماری (ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن) مشخص گردید. نتایج نشان داد که خشکسالی در منطقه بر اساس تجزیه و تحلیل های آماری صورت گرفته دارای درجه متوسط تا شدیدی است و همبستگی مثبتی بین وقوع خشکسالی های اقلیمی و مخاطرات ماسه های روان توسط طوفان ماسه دیده می شود.
Machine summary:
از طرفی به دلیل وقوع خشکسالی های اقلیمی متناوب در ناحیه ی آران و بیدگل و اطراف و از سوی دیگر مجاورت این نواحی با تپه های ماسه ای (بندریگ ) این محدوده تبدیل به یکی از مستعدترین مناطق خشک در برابر مخاطرات ماسه های روان شده است .
نتایج نشان داد که خشکسالی در منطقه بر اساس تجزیه و تحلیل های آماری صورت گرفته دارای درجه متوسط تا شدیدی است و همبستگی مثبتی بین وقوع خشکسالی های اقلیمی و مخاطرات ماسه های روان توسط طوفان ماسه دیده می شود.
از این رو درک ارتباط خشکسالی و مخاطرات ناشی از جابه جایی تپه های ماسه ای ، با استفاده از تجزیه و تحلیل های آماری و شاخص های خشکسالی صورت گرفته است .
در زیر نمودارهای رگرسیون خطی بر هرکدام از شاخص های مورد بررسی ارائه شده است : (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) نمودارهای فوق نشان می دهد با تغییر رخداد خشکسالی چه اتفاقی برای روند باد و رخداد طوفان های ماسه ای خواهد افتاد و رابطه بین این دو برای بررسی احتمال وقوع بادهای سریع را بیان می کند.
در انتها میانگین شاخص ها برای درک کمی از ارتباط نتایج شاخص ها و ارتباط آن با سرعت باد و مخاطرات ماسه های روان بدست آمد (شکل ١٣): (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) نتیجه گیری با توجه به این که شرایط اقلیمی مناطق خشک در احتمال وقوع پدیده خشکسالی نقش دارد.