Abstract:
هدف پژوهش حاضر مقایسه روش های دکتر مخدوم و تحلیل سلسلهمراتبی- فازی برای ارزیابی توان بومشناختی حوزه آبخیز ساری قمیش استان اردبیل برای انجام فعالیتهای کشاورزی و مرتعداری بود. بعد از مشخص شدن معیارهای ارزیابی، از روش AHP برای وزندهی و از روش فازی در محیط نرمافزار Idrisi Selva برای هممقیاسسازی لایهها استفاده شد. در روش تحلیل سیستمی مخدوم، با تلفیق لایههای اطلاعاتی، نقشه یگان های بومشناختی منطقه به همراه جدول ویژگی های واحد، تهیه و منطقه ارزیابی شد، و طبقات مختلف کشاوری و مرتعداری مشخص شدند. طبق نتایج بهدست آمده، در روش تحلیل سلسلهمراتبی- فازی، 9/3532 هکتار (94/65 درصد) و در روش تحلیل سیستمی 2/635 هکتار (85/11 درصد) از منطقه توان توسعه کشاورزی دارد؛ همچنین، در مقایسه با روش تحلیل سیستمی، روش تحلیل سلسلهمراتبی دارای انعطافپذیری بیشتر و نیز مطابقت بیشتر با وضعیت موجود کاربری اراضی در منطقه بوده و از اینرو، بهتر است در مطالعات ارزیابی سرزمین، از این روش استفاده شود.
This study aimed at comparing the methods of Makhdoom System Analysis and Fuzzy-Analytical Hierarchy Process (AHP) for assessing the ecological capability of Sari-Qamish watershed in Ardabil province of Iran for agricultural and range management activities. After determining the criteria, AHP method was used for weighting; and Fuzzy method was used in Idrisi Selva software for applying semi scale to the layers. In the method of Makhdoom System Analysis, the map of ecological units of the area along with the table of characteristics of the units were prepared by integrating the information layers, and the area was evaluated; then, different classes of farming and rangeland were identified. According to the results, in AHP-Fuzzy method, 3532.9 hectares (65.94 percent) and in the System Analysis method, 635.2 hectares (11.85 percent) of the region had the potential for agriculture. Moreover, the results showed that for agriculture and range management uses, in the System Analysis method, there were classes 3, 4, 5 and 6 and in AHP-Fuzzy method, there were classes 1, 2, 3, 4, and 5 in the region. The overall study results showed that compared with the System Analysis method, the Fuzzy-AHP method had more flexibility and more consistency with the existing status of land use in the region. So, it was suggested to use AHP-FUZZY method in studying land capability assessment instead of using System Analysis method.
Machine summary:
تعيين قابليت اراضي براي توسعة کشاورزي و مرتع داري مناطق روستايي حوضة آبخيز ساري - قميش استان اردبيل مرضيه علي خواه اصل ، داريوش ناصري، و محمد دشوارپسند* تاريخ دريافت : ١٣٩٦/١٢/٦ تاريخ پذيرش : ١٣٩٧/٦/٦ چکيده هدف پژوهش حاضر مقايسه روشهاي دکتر مخدوم و تحليل سلسله مراتبي - فازي بـراي ارزيـابي توان بومشناختي حوزه آبخيز ساري قميش استان اردبيـل بـراي انجـام فعاليـت هـاي کشـاورزي و مرتع داري بود.
نتايج مطالعة مطيعي لنگرودي و همکاران (١٣)، با عنـوان «مـدلسـازي تـوان بومشناختي سرزمين از منظر کاربري کشاورزي و مرتع داري با اسـتفاده از روش Fuzzy-AHP در محيط GIS (مطالعه موردي شهرستان مرودشت )»، حاکي از وجـود هـر هفـت طبقـه مـدل کشاورزي ايران در منطقه مورد مطالعه بوده است .
مرور مطالعات پيشين نشان مي دهـد کـه بـه منظـور ارزيـابي تناسـب منـاطق بـراي کـاربري کشاورزي و مرتع داري عموما از يک روش استفاده شده و در هـيچ کـدام از مطالعـات قبلـي بـه مقايسه قابليت هاي دو روش «تحليل سيستمي » و «ترکيبي AHP-FUZZY» پرداخته نشده اسـت ؛ از اين رو، مزيت مطالعة حاضر انتخاب همزمان ايـن دو روش بـراي ارزيـابي تناسـب و مقايسـه قابليت هاي دو مدل در ارزيابي تناسب اراضي است .
بنـابراين ، اهـداف اصـلي تحقيـق حاضـر مقايسـه قابليـت هـاي روش تحليـل سيسـتمي و AHP-FUZZY در ارزيـابي تـوان سـرزمين و همچنين ، بررسي توان منطقه براي توسعه فعاليت کشاورزي و مرتـع داري بـا هـر دو روش و بـا استفاده از سامانة اطلاعات جغرافيايي (GIS) است که مي تواند در مديريت صحيح منطقه ، حفـظ منابع موجود و رسيدن به توسعه پايدار مفيد واقع شود.