Abstract:
پس از بازگشت دو طرف منازعه هستهای ایران و کشورهای 1+5 به مذاکرات هستهای و انعقاد توافق بینالمللی برجام، انتظار میرفت این مدل بتواند بهعنوان الگویی برای حل و فصل مسالمتآمیز موضوعهای اختلافی دیگر استفاده شود؛ اما تحولات پسابرجام، امیدها برای تسری این مدل به پروندههای مناقشهآمیز دیگر را کاهش داد. برخلاف تصور برخی از تحلیلگران، ایران نه تنها در صدر تهدیدهای امنیتی مورد شناسایی آمریکا و متحدان سنتیاش در منطقه باقی مانده؛ بلکه با ورود بازیگران فرامنطقهای، بر شدت موازنه سازی در منطقه نیز افزوده شده است. تئوری نوواقعگرایی گرچه بهتنهایی نمیتواند درک درستی از تحولات خاورمیانه ارائه نماید؛ لیکن همچنان از قدرت تبیین سادهتر و پیشبینی واقعیتر تحولات آینده برخوردار است. در مقاله حاضر سعی میشود با بهرهگیری از تئوری نوواقعگرایی، این سوال که «علل بازتولید منازعه ایران وآمریکا در خاورمیانه در عصر پسابرجام چیست؟»؛ پاسخ داده شود. مفروض اصلی مقاله این است که به دلیل استمرار توازن قوا در خاورمیانه، شاهد تشدید رقابتهای امنیتی و بازتولید ناامنی در منطقه، با هدف برهم زدن توازن فعلی خواهیم بود. همکاری ایران با کشورهای1+5، نتوانسته است از تشدید منازعات درخاورمیانه جلوگیری کند؛ ازهمینرو، به نظر میرسد تسری مسیر طیشده به دیگر موضوعهای مورد اختلاف برای جمهوری اسلامی ایران، رفتاری پرهزینه خواهد بود.
Machine summary:
اکثر تئوريهاي روابط بين الملي به تنهايي نميتوانند درک درستي از تحولات خاورميانه ارائه نمايند و يک تئوري نيز به تنهايي توانايي تحليل و تبيين رفتار بازيگران و الگوهاي رفتاري در اين منطقه را ندارد؛ اما عليرغم اين تحولات پرشتاب ، منطق نوواقع گرايي باوجود ضعف هاي پنهان و ناتواني در تبيين برخي از زواياي مربوطه ، همچنان از قدرت تبيين بهتري براي پاسخ به چرايي اين تحولات برخوردار است .
مفروضه هاي اساسي نظريه واقع گرايي مانند اعتقاد به وجود آنارشي در روابط بين الملل ، کشورمحوري، قدرت محوري، کوشش بازيگران براي ادامه حيات و بقا، تامين امنيت ، موازنه گرايي ، معماي امنيت و اصل خودياري، همچنان در تحليل مسائل اين منطقه کاربرد زيادي دارد.
معماي امنيت در بين کشورهاي منطقه موجب شده تا قدرت گرفتن يک دولت ، به منزله لزوم تلاش رقباي آن دولت براي جبران عقب ماندگي خود تلقي شود و از سوي ديگر، گسل هاي متنوع مذهبي، فرهنگي و قومي در منطقه موجب شده است تا کشورها يکديگر را به عنوان تهديد شناسايي کنند.
به همين دليل ، عمده نظام هاي امنيتي در منطقه با اتکا به موازنه گرايي و ائتلاف با قدرت هاي فرامنطقه اي شکل گرفته اند و پيشنهاد ايران براي تامين امنيت توسط کشورهاي منطقه تاکنون تحقق نيافته است .