Abstract:
یکی از مهمترین قوانینی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در خصوص منابع و مصارف آب طرح شد، قانونی توزیع عادلانه آب است. این قانون در راستای اصل 45 قانون اساسی و به منظور بازنگری در اصول قانون آب و نحوه ملی شدن آن و با انگیزه برقراری نظام عادلانه توزیع آب از سوی قانونگذار ملاک عمل قرار گرفت. علیرغم سیر سریع تحولات اجتماعی/ اقلیمی و اقتصادی این قانون از سال 1361 تاکنون اصلاح / تکمیل نشده است. فرآیند بازنگری و اصلاح باید شفاف، دموکراتیک و تاحدودی زمانبر باشد(عجولانه نباشد). این پژوهش با رویکردی تحلیلی و با بررسی نمونههای عینی و موردی، درصدد بازنگری در قانون توزیع عادلانه آب است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که در موادی از این قانون، بعضی قوانین ناکارآمد در نتیجه قانون نقض میشود. همچنین وجود استثنا در برخی قوانین موجب سوء استفاده از منابع آبی میگردد؛ در حالی که این قوانین باید کلی و عمومی ذکر شوند. همچنین با توجه شرایط حال حاضر و وضعیت نابسامان منابع آب (کاهش کمیت و کیفیت منابع آب)، باید امکانِ اصلاح قوانین و تدوین قوانین بهروز وجود داشته باشد.
Machine summary:
اهم اين قوانين سه مورد است : «قانون آب و نحوه ملي شدن آن » مصوب تير ١٣٤٧، «قانون توزيع عادلانه آب » اسفند ١٣٦١ و «قانون تعيين تکليف چاه هاي آب فاقد پروانه بهره برداري » مصوب تير ١٣٨٩.
به عنوان مثال ماده يک قانون آب ، مشخص نکرده است که آب بايد طبق مصالح عامه باشد، همچنين در اين قانون مسئوليت حفظ و بهره برداري از آب ، به وزارت آب و برق محول گرديده بود.
اما در قانون توزيع عادلانه آب مصوب ١٣٦١ در ماده يک صريحا اعلام کرد که آب بايد بر طبق مصالح عامه باشد و از طرفي مسئوليت حفظ و اجازه و نظارت بر بهره برداري از آب ها به دولت محول گرديده است (نوروزي، ١٣٩٦).
گرچه آيين نامه ها و دستورالعمل هايي نيز براي استفاده بهينه از آب هاي سطحي و زيرزميني به تصويب مراجع ذيربط رسيده که هر کدام به نوبه خود سهم به سزايي در نحوه و ميزان و مصرف و چگونگي بهره برداري از آنها داشته و در مقام عمل کمک شايان به اجراي قانون نموده است .
همچنين ، تاکنون آيين نامه هاي اجرايي براي فصول اول و دوم و نيز براي ماده ١٨ (فصل سوم ) اين قانون تهيه شده است .
فصل دوم : ماده ٣ با توجه شرايط حال حاضر منابع آبي و احتمال بالاي سوء استفاده از " آب هاي زيرزميني اين استثنا، لازم است ماده (٥) و تبصره هاي آن حذف گردد.