Abstract:
هدف: هدف این پژوهش تعیین وضعیت عادات مطالعۀ آزاد دانشآموزان مقطع متوسطۀ شهر مشهد و تأثیر عوامل جمعیتشناختی (جنسیت، وضعیت اقتصادی والدین، سطح سواد والدین، وضعیت تحصیلی و گرایش به اینترنت) بر آن است.
روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی است و به روش پیمایشی توصیفی انجام پذیرفته است. جامعۀ آماری تعداد 384 دانشآموز دختر و پسر مقاطع اول تا سوم بودند که با استفاده از شیوۀ نمونهگیری چندمرحلهای به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شد. روایی صوری پرسشنامه توسط اساتید و صاحبنظران مورد تأیید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه با استفاده از بستۀ نرمافزاری SPSS اندازهگیری و مقدار آلفای کرونباخ آن 73/0 محاسبه شد که نشان از اعتبار کافی آن دارد. دادهها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی برای پاسخ به پرسشهای اساسی و آزمون فرضیههای پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافتهها: نتایج تحقیق نشان داد: 1) مطالعۀ آزاد در بین فعالیتهای مورد علاقۀ دانشآموزان در اوقات فراغت جایگاه نازلی داشته است. 2) دانشآموزان بیشتر علاقهمند به مطالعۀ کتابهای داستانی و تخیلی هستند. 3) در میان عوامل بازدارندۀ مطالعه «گوش دادن به موسیقی»، «حجم زیاد تکالیف درسی»، و «تماشای تلویزیون» مهمتر از سایر عوامل هستند. 4) از نظر دانشآموزان اصلیترین مجاری دسترسی آنها به منابع مورد نیاز جهت مطالعه «کتابفروشیها» و «دوستان» و کماهمیتترین «کتابخانۀ مدرسه» بیان شده است. 5) دانشآموزان تأثیر اینترنت را بر دسترسی به منابع اطلاعاتی و مطالعاتی مورد نیاز خود زیاد میدانند. 6) بین عادات مطالعۀ دختران و پسران در برخی مؤلفهها مانند «میزان لذت بردن از مطالعه»، «میزان خرید کتب غیردرسی» و «میزان مطالعه» تفاوت معنیداری وجود دارد. و 7) میان عادات مطالعۀ دانشآموزان بر حسب میزان تحصیلات والدین، وضعیت اقتصادی خانواده و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان در برخی از مؤلفهها تفاوت معنیداری مشاهده شد
اصالت/ ارزش: در مقالۀ حاضر برای نخستین بار در کشور رابطه میان متغیرهای «گرایش به اینترنت»، «سطح تحصیلات والدین»، «وضعیت اقتصادی خانواده» و «پیشرفت تحصیلی» با «عادات مطالعۀ دانشآموزان» مورد بررسی قرار گرفته است.
Purpose: The purpose of this study is to determine the status of Mashhad secondary school students’ leisure reading habits and its affecting demographic factors (gender, parental socioeconomic status, parental education level, academic achievement and attitudes to the Internet).
Methodology: The method of the current study is descriptive. 384 students (boys and girls) from the first three grades of high school were randomly selected through multistage sampling. The data were collected through a questionnaire. Face validity of the questionnaire was approved by professors and experts and its reliability (0.73) was estimated throughout Cronbach's alpha. Data were analyzed at two levels of descriptive and analytical statistics to answer basic questions and to test the research hypothesis.
Findings: The results show that: 1 –The rank of “free reading” among the favorite activities of students' leisure time was relatively low. 2 - Students were more interested in reading fiction and fantastic books. 3 - The reading barriers of "listening to music", " school assignments," and "watching TV" was more important than other activities . 4 - Students mostly get their needed resources from "bookstores" and "Friends," and the "School Library" is the least important for them. 5 – The students mainly access their information resources from internet. 6 – There was significant difference between reading habits of boys and girls in some cases like, "reading enjoyment", "buying non-text book materials" and "frequency of reading". Some other factors significantly affect on the students' reading habits, factors such as parents’ education level, family socioeconomic status and academic achievement.
Originality/Value: The novelty of the present paper is determining the relationships between variables "attitude to Internet", "parents' education level", "socioeconomic status" and "academic achievement" and "reading habits" of students in Iran.
Machine summary:
دانش آموزان مقطع متوسطه ، عادات مطالعه ، علايق مطالعه ، مشهد، مطالعۀآزاد تحقيقات اطلاع رساني وکتابخانه هاي عمومي Research on Information Science and Public Libraries فصلنامۀ علمي -پژوهشي The Quarterly Journal of Iran Public Libraries Foundation دورة ١٩، شمارة ٣، پياپي ٧٤،پاييز١٣٩٢ Vol. 19, No. 3, Successive No. 74 Fall 2013 ص ص ٣٨٧ –٤٠٧ Pp. 387-407 نمايه شده در SID,ISC و MagIran Indexed in SID, ISC & MagIran مقدمه در عصر حاضر که آن را «عصر اطلاعات و دانايي »مي نامند، مطالعـه و ارتقـاي فرهنـگ آن نقش مهمي در توسعۀ پايدار يک کشور دارد.
ازاين رو، پژوهش حاضر برآن است تـا ضـمن شناسايي جايگاه مطالعه درميان فعاليت هاي مورد علاقۀ دانش آمـوزان دورة متوسـطۀ مشـهد، منـابع مورد علاقه ، شيوه هاي دسترسي به منابع مورد نياز، وعلل عـدم گـرايش آنهـا بـه مطالعـه ، بـه تبيـين تفاوت عادات مطالعه برحسب متغيرهاي جمعيت شناختي «جنسـيت »، «ميـزان گـرايش بـه اينترنـت »، «تحصيلات والدين »، «وضعيت اقتصادي خانواده »،و «پيشرفت تحصيلي »بپردازد.
توزيع فراواني شيوه هاي دسترسي دانش آموزان به منابع مورد نياز جهت مطالعه (٣٥٨ =n) (رجوع شود به تصوير صفحه) در پاسخ به پرسش هفتم مبني برتـأثير اينترنـت بـر رفـع نيازهـاي مطالعـاتي واطلاعـاتي دانش آموزان ، تحليل داده هاي پژوهش نشـان داد کـه بـيش ازنيمـي ازدانـش آمـوزان (٥٧/٠%) تأثير اينترنت رادررفع نيازهاي اطلاعاتي ومطالعاتي خود درحدزياد مي دانند.
نتايج آزمون کروسکال واليس براي تفاوت عادات مطالعۀ دانش آموزان بر حسب سطح تحصيلات مادر (رجوع شود به تصوير صفحه) اختلاف ميانگين رتبه هاي عادات مطالعه بين گروه هاي مختلف با استفاده از آزمـون تعقيبـي دانکن تجزيه و تحليل شدو نتايج نشان داد کـه اخـتلاف ميـانگين رتبـۀشـاخص »لـذت بـردن از مطالعه »و «ميزان مطالعۀپدر»در گروه دانـش آمـوزان داراي پـدران بـا تحصـيلات دانشـگاهي در 398 مقايسه با گروه پـدران زيـر ديـپلم معنـي دار بـود.