Abstract:
قرآن کریم در داستان حضرت نوح (ع) به عنوان یکی از عبرتآموزترین قصههای قرآنی بهوضوح تقابل حق و باطل را نشان داده و درباره هر دو گروه، شخصیتهای مهم و برجستهای را ترسیم، و برای نسلهای بعدی الگوپردازی و نمادسازی کرده است. نمادسازی در قصه نوح (ع) در دو دسته «افراد و شخصیتها» و «حوادث و وقایع» انجام شده است. قهرمانان یا شخصیتهای مثبت داستان عبارتاند از حضرت نوح (ع) که نماد پایداری و استقامت در راه حق است و پیروان اندکش که نماد رستگاری و حسن عاقبتاند. ضدقهرمانان یا شخصیتهای منفی، یعنی ملأ و مترفین لجوج و کافر، زن و پسر نوح (ع)، نیز نمادهای حقگریزی و باطلاند. بهعلاوه، قرآن هنرمندانه برخی از وقایع و حوادث را نیز در این داستان نمادسازی کرده است. طوفان، کشتی و عمر نوح (ع) که بهترتیب در ادبیات دینی از دیرباز نماد مکر و قهر الاهی، نجاتبخشی و امنیت، و مشیت ربوبی تلقی شدهاند. توجه به این نمادسازیها در قصههای قرآنی، در ترسیم روشنتر این حکایات عبرتآموز در رسانههای نوشتاری و تصویری کارساز است.
In the story of Noah (PBUH) as one of its most salutary stories Koran clearly illustrates the opposition between the right and wrong, depicting, modeling and conducting symbolization for the posterity of significant and outstanding characters with regard to both sides of the opposition. Symbolization in the story of Noah has been conducted under the two categories of “characters” and “events”. Heroes or positive characters are Noah (PBUH) symbolizing adherence and resistance on the right pathway, and his few followers who stand for salvation and good ending. Antiheroes or negative characters i.e. the stubborn and unbelieving affluent (mala’) and extravagant (mūṭrīfīn), including the wife and son of Noah (PBUH), are the symbols of evading the truth and of the wrong. Furthermore, Koran has artistically conducted symbolization of some events in the story. The storm, ark, and age of Noah (PBUH) have long been considered the symbols of divine planning and wrath, salvation and safety, and divine destiny respectively. Attention to these symbolizations in Koranic stories helps a clearer depiction thereof in written and visual media.
Machine summary:
مقاله «بررسی خلاقیت تربیتی مولانا در تفسیر عرفانی قصه قرآنی حضرت نوح (ع)» نوشته مرضیه شوشتری، مقاله «نمادپردازی آیات قرآنی در رساله قصة الغربة الغربیة سهروردی» اثر پریسیما جوادی ترشیزی و الهام رستاد در هفتمین همایش بینالمللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، مقاله «کشتی نوح در قرآن، تورات و روایات اسلامی و یهودی» اثر سید عبدالمجید حسینیزاده و مقاله «الگوی ارتباطی حضرت نوح (ع) در قرآن کریم» اثر میثم فرخی و امین امینی صدر، واکاویهای ارزندهای در داستان جذاب و درسآموز حضرت نوح (ع) صورت دادهاند، اما اختصاصاً به موضوع نمادپردازیهای قرآن کریم در این داستان نپرداختهاند.
نوح (ع) نیز که مأموریت ابلاغ کامل رسالت خود را داشت هرگز تحت تأثیر این لجاجتها قرار نگرفت و پیوسته آنها را به خدا و ارزشهای الاهی فرا میخواند: او گاه سراغ مردم در خانههایشان میرفت و یا در کوچه و بازار به طور خصوصی و با حوصله و لحن محبّتآمیز تبلیغ میکرد و گاه در مجالس عمومی میآمد و با صدای بلند و آشکار فرمان خدا را بر آنها میخواند، امّا همیشه با عکسالعمل نامطلوب و توهین و استهزا و گاه ضرب و جرح روبهرو میشد، ولی با این حال هرگز دست از کار خود برنداشت (مکارم شیرازی، 1369: 25/66؛ عباسی مقدم، 1379: 157-158).
دیدگاه دیگر از آن سید قطب در تفسیر فی ظلال القرآن است که میگوید: «چون قوم نوح (ع) دارای حالتی از اعراض و استکبار و عناد و ضلال بودند، خداوند انذار را مناسبترین خلاصه و اجمال برای رسالت او و آغاز دعوتش قرار داد» (سید قطب، 1335: 5/3711).