Abstract:
تجربیات دهههای گذشته در کشورهای جهان، نشاندهنده این است که توجه به گردشگری، یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی و ارتباطی دولتهاست؛ از همین رو، سیاستهای مختلفی را بهمنظور توسعه گردشگری و زیر بخشهای آن در ابعاد ملی، منطقهای و محلی به کار گرفتهاند. هدف از این پژوهش، تحلیل تطبیقی برنامهریزی فضایی گردشگری ایران با کشورهای ترکیه، صربستان و پرتغال است تا از تجربیات این کشورها برای کاهش نقاط ضعف و بهبود توسعه گردشگری از جمله گردشگری روستایی کشور بهره گرفته شود. نوع تحقیق، بنیادی و روش مورد استفاده، تطبیقی با تحلیل کیفی بر اساس شیوه تحلیل محتوا است.برای گردآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانهای (اسنادی) بهره گرفته شده است. یافتههای تحقیق نشان داد که موفقیت کشورهای ترکیه، صربستان و پرتغال در زمینه برنامهریزی فضایی گردشگری، از طریق انطباق برنامهها و ایجاد همگرایی و مشارکت بین دپارتمان برنامهریزی فضایی گردشگری در سطوح مختلف ملی، منطقهای و محلی (روستایی) در جهت توسعه گردشگری نقش هدایتگری- تسهیلگری را به کار گرفته و با دادن اختیار به ایالتها در برنامههای قانونی و سیاستهای توسعه گردشگری، نقشهای راهبردی را لحاظ کردهاند؛ اما کشور ایران در سطح ملی به دلیل نگرش و تفکر ساختار متمرکز در برنامهریزی و نگرش بخشی به برنامهها با مشکلاتی مواجه است. در سطح منطقهای نیز با مشکلاتی مانند، عدم استقلال و اختیار قانونی و سیاسی مدیران منطقهای در برنامههای گردشگری و در سطح محلی با مشکلاتی مانند، عدم حق اختیار قانونی به نماینده محلی و عدم مشارکت راهبردی در زمینه برنامهریزی فضایی مقصدهای گردشگری روستایی روبهرو است.
The experiences of past decades in countries around the world show that attention to the tourism sector is one of the most important economic and communication sectors of governments. Governments have implemented various policies to promote tourism and its sub-sectors at national, regional and local levels. The purpose of this study is a comparative analysis of Iranian Tourism Spatial Planning with Turkey, Serbia, and Portugal to use their experiences to reduce weaknesses and improve tourism development including rural tourism. This is fundamental research and the method used in this study is a comparative qualitative analysis based on the content analysis method. Library studies (documents) were used for data gathering. The research findings show that Turkey, Serbia, and Portugal succeed in spatial tourism planning by adapting programs and building convergence and partnerships between the spatial planning department at different national, regional and local (rural) levels. Tourism development has taken the lead - facilitating role, and taking strategic roles into account by empowering states in their legal plans and policies for tourism development. But at the national level, Iran is having problems because of the attitude and thinking of centralized planning and a partial attitude to the plans. At the regional level, there are problems such as lack of independence and the legal and political authority of regional managers in tourism programs. At the local level, there are problems (such as lack of legal authority to the local representative and lack of strategic participation) in the spatial planning of rural tourism destinations. One of the applications of this study is comparing the strength of the countries under study with Iran and then utilize all social resources, including human, economic and spatial and environmental resources. This approach helps to constitute a regional planning subdivision within a network of rural tourism destinations. And make vertical allocations in the field of tourism development to horizontal activities, which are an incentive for attracting tourists, managing and optimizing the implementation of the Rural Tourism Development Plan. On this basis, by orienting toward sustainable rural development, rural tourism can underpin regional development and form the indigenous and community-based tourism.
Machine summary:
تحليل تطبيقي برنامه ريزي فضايي توسعه مقصدهاي گردشگري روستايي در کشورهاي ايران ، پرتغال ، صربستان و ترکيه احمد رومياني ١؛ حميد شايان ٢، حمدالله سجاسي قيداري ٣، محمدرضا رضواني 4 تاريخ دريافت :٩٧/٦/١٤ -تاريخ پذيرش : ٩٧/١٠/٢٦ چکيده تجربيات دهه هاي گذشته در کشورهاي جهان ، نشان دهنده اين است که توجه به گردشگري، يکي از مهم ترين بخش هاي اقتصادي و ارتباطي دولت هاست ؛ از همين رو، سياست هاي مختلفي را به منظور توسعه گردشگري و زير بخش هاي آن در ابعاد ملي، منطقه اي و محلي به کار گرفته اند.
يافته هاي تحقيق نشان داد که موفقيت کشورهاي ترکيه ، صربستان و پرتغال در زمينه برنامه ريزي فضايي گردشگري، از طريق انطباق برنامه ها و ايجاد همگرايي و مشارکت بين دپارتمان برنامه ريزي فضايي گردشگري در سطوح مختلف ملي، منطقه اي و محلي (روستايي) در جهت توسعه گردشگري نقش هدايتگري- تسهيلگري را به کار گرفته و با دادن اختيار به ايالت ها در برنامه هاي قانوني و سياست هاي توسعه گردشگري، نقش هاي راهبردي را لحاظ کرده اند؛ اما کشور ايران در سطح ملي به دليل نگرش و تفکر ساختار متمرکز در برنامه ريزي و نگرش بخشي به برنامه ها با مشکلاتي مواجه است .
لذا به نظر ميرسد اقدامات پراکنده سازمان ميراث فرهنگي در سال هاي اخير در زمينه شناسايي روستاهاي مقصد گردشگري به منظور اقدامات توسعه اي برنامه ريزي فضايي گردشگري در چهارچوب توسعه هماهنگ و يکپارچه نواحي روستايي صورت نپذيرفته است ؛ بنابراين با توجه به مطالعات و پيشينه صورت گرفته در داخل از کشور و مقايسه اين موضوع ميتوان اظهار کرد که موضوع برنامه ريزي فضايي گردشگري روستايي، يکي از موضوعات مهم بين رشته اي و ميان رشته اي و تلفيقي از علوم جغرافيا، اقتصاد و جامعه شناسي است که نقاط اشتراک و همپوشانيهاي زيادي در اين رشته ها وجود دارد.