Abstract:
حس معنویت در فضای درونی معماری گذشته، بخصوص مساجد، کانون توجه سازندگان خوشذوق آن دوران بوده و با بهکارگیری هوشمندانه آن، این فضاها را سرشار از نور الهی کردهاند. متأسفانه در معماری مساجد دوره جدید، خلق فضا با چنین ویژگیهایی کمرنگ شده و جایگاه این ارزش قدسی، از معماری امروزی فاصله گرفته است. توجه و بازخوانی این امر مهم در معماری امروز بسیار اهمیت دارد. روش تحقیق در این پژوهش به صورت پیمایشی و جامعه آماری 25 نفر از متخصصان معماری است. برای بررسی دادهها، از روش سلسله مراتبی «ANP» و برای آنالیز دادهها از نرمافزار «Super Decisions» استفاده شده است؛ همچنین اندازهگیری شدت نور در مسجد شیخلطفالله در نرمافزار «Light MeterTools» شبیهسازی و در نهایت نتایج به صورت جداول و نمودارها در پایان پژوهش ارائه میگردد. نتایج حاصله نشان میدهد که نور با شدت سیصد لوکس و رنگ فیروزهای، بیشترین تأثیر در ایجاد حس معنویت را داراست.
Machine summary:
(نقرهکار، 1393، ص29) اهميت و ضرورت پرداختن به سلامت روح از طريق حس معنويت و تأثير انکارناپذير معنويت در آرامش رواني (برگرفته از مقاله ديويد اِلکين Elkins, D, 1995، عضو انجمن روانشناسي امريکا APA)، اين ضرورت را ايجاد ميکند که معماران، طراحان و مسئولان کشوري، در امر ساخت بناهاي مساجد با چنين ويژگي ارزشمندي توجه داشته باشند؛ زيرا اين فرهنگ و جامعه، نيازمند خلق معماري درخور فرهنگ و عقايد ديني خود است و اين ارزشهاي معنوي، آرامش را به چنين جامعهاي خواهد بخشيد؛ چون فاصله گرفتن از ارزشهاي فرهنگي هر جامعه، مشکلات جبرانناپذيري را در پي خواهد داشت.
(صادقی حبيبآباد و همکاران، 1397، ص61) در مورد مبحث «حس معنويت» در مساجد، پژوهش هومانيراد و طاهباز، 1392 انجام گرديده که نقش نور روز در ايجاد فضاي معنوي در مساجد معاصر و اندازهگيري معنوي در پژوهشهاي شهيدي و فرجنيا، 1391؛ معمارزاده طهران و صانعي، 1390؛ بررسي شده است؛ همچنين پژوهشها و مقالات علمي در مورد تعاريف «حس معنويت» و شناخت آن انجام گرديده؛ مانند (بختياري، 1387)، (رودگر، 1388)، (بوالهري، 1389)، (مصباح، 1389)، (عباسي و همکاران، 1391)، (عرب-باقراني، 1392)، (عظيمي و رحيمي، 1392)، (اکبري لاله و همکاران، 1392)، (عليزاده و همکاران، 1393) و (جوکار و کمالي، 1395) که با توجه به نتايج پژوهشهاي ياد شده و تاريخ تنظيم اين پژوهش، مطالعه کمّي درباره «اندازهگيري حس معنويت» در معماري مساجد صورت نگرفته است.
توجه ويژه به حس معنويت در مساجد بهخصوص در مساجد جديد، داراي اهميت والايي است و جا دارد ارزشهاي نهفته در گذشته ايران اسلامي، با تحقيقات علمي پژوهشگران به صورت هدفمند براي فرهنگ معماري امروزي شناسايي و به روز شود و از آنها بار ديگر استفاده گردد.