Abstract:
مسائل قابل بحث در این تحقیق این است که نظر امام خمینی+ درباره ولایت فقیه چیست؟ نگاه ایشان بهدلیل عقل چگونه است؟ چه نقشی در اثبات مبانی فکری و آراء فقهی سیاسی خود درباره ولایت فقیه برای دلیل عقل قائل میباشد؟ بدین منظور، متون فقهی استدلالی و اصولی، آرا و فتاوای ایشان براساس روش تحلیل محتوا بررسی شده است. ایشان دلیل عقل را بهعنوان دلیل مستقل اصول استنباط در عرض کتاب و سنت پذیرفتهاند. بهکارگیری عقل در استنباط احکام شرعی در آثار حضرت امام خمینی آنجایی به اوج خود میرسد که ایشان اقدام به تاسیس نهادی بهعنوان تشخیص مصلحت مینماید. امام خمینی نظر خود درباره ولایت فقیه را نخستین بار در کتاب کشف اسرار بیان داشته و در آن کتاب با دلیل عقلی، ضرورت وجود قانون و حکومت در جامعه بشری را به اثبات رسانده است.
المسائل التی یمکن بحثها فی هذا التحقیق هی: ما رأی الإمام الخمینی فی دلیل العقل؟ وما تقییمه له؟ وما الدور الذی یراه له فی اثبات مبادئه الفکریة وآرائه الفقهیة السیاسیة فی ولایة الفقیه؟ ومن أجل هذه جرت دراسة نصوصه الفقهیة الاستدلالیة والاصولیة، وآرائه وفتاواه بطریقة تحلیل المحتوی. ینظر الإمام الخمینی الی العقل کدلیل مستقل لاصول الاستنباط فی عرض الکتاب والسنة. ویبلغ توظیفه للعقل فی استنباط الأحکام الشرعیة فی تراث سماحته، حد الذروة فی مبادرته الی انشاء مؤسسة تحت عنوان تشخیص المصلحة. بین الإمام الخمینی رأیه فی ولایة الفقیه للمرة الاولی فی کتاب کشف الأسرار، الذی أثبت فیه بالدلیل العقلی ضرورة وجود قانون وحکومة فی المجتمع البشری.
The question of the stude is: what is Imam Khomeini's opinion about Velayat-e-Faqih? How does he base his view on reasonable foundations? What role does it play in proving its intellectual foundations and political jurisprudential opinions about Velayat-e-Faqih? For this purpose, his argumentative and principled jurisprudential texts, opinions and rules have been studied based on the method of content analysis. As described in the study, he accepted the reason as one independent agent for the principles of inference throughout the book and tradition. The use of reason in deriving Shari'a rules in the works of Imam Khomeini reaches its ultimate degree where he establishes an institution as an expediency. Imam Khomeini first expressed his views on Velayat-e-Faqih in the book "Kashf-e Asrar"; in that book he proved the necessity of law and government in human society with a rational proof.
Machine summary:
دلیل عقل در آثار امام خمینی امام خمینی+ ولایت فقیه را نخستینبار در کتاب «کشف اسرار» بیان داشته است؛ وی در این کتاب ابتدا با دلیل عقلی، ضرورت وجود قانون و حکومت در جامعه بشری را به اثبات رسانده و سپس با دلیل عقلی مستقل و غیرمستقل و سیره پیامبر| ضرورت تشکیل حکومت اسلامی در همه زمانها و مکانها را نتیجه گرفته است؛ و در دلیل عقلی مستقل به حکمت الهی اشاره کرده و نشان داده است که بلاتکلیف گذاشتن مردم در مسئله حکومت با حکمت خدا سازگار نیست؛ و در دلیل عقلی غیرمستقل به ماهیت قانون اسلام و روح کلی حاکم بر قوانین اسلام استناد کرده است؛ (برجی، 1385: 11 ـ 4) و با توجه به اینکه اداره حکومت بدون حاکم و والی امکان ندارد، در عصر حضور، پیامبر| را بهعنوان والی و حاکم در حکومت اسلامی معرفی کرده است و در عصر غیبت با استناد به روایات، حق حکومت را تنها برای فقیه عادل قائل شده است وحاکم مشروع و منصوب از جانب معصومان^ را فقیه عادل معرفی کرده است.
در این شیوه امام خمینی با بیان یک سلسله مطالب خدشهناپذیر، بدیهی و بیگفتگو بهعنوان مبانی ولایت فقیه، نتیجه گرفته است که در دوران غیبت کبرا باید حاکمیت و رهبری جامعه اسلامی با اختیاراتی به گونه اختیارات پیامبر| و امام× در اداره جامعه، به عهده فقیه جامعالشرایط گذاشته شده باشد و اثبات چنین ولایتی برای فقیه از «واضحات عقل»، از «واضحترین احکام عقول»، «بینیاز از برهان» و«ضروری و بدیهی» است.