Abstract:
نقل به معنا عبارت است از این که راوی معنایی را که معصوم (ع) تحت قالب الفاظی بیان نموده است را با الفاظی دیگر بیان نماید و معنا را برساند. بدون تردید رهیافت پدیده نقل به معنا برای احادیث آفت هایی را به همراه داشته است. چه بسا معنایی را که به الفاظ خاصی قایم بوده، در اثر نقل به معنا، جذابیت و نکات ادبی اش از دست رفته و بعضا منجر به تحریف معنوی یا رکاکت لفظی هم شده باشد. محقق در پژوهش حاضر به دنبال یافتن پیامدهای منفی نقل به معنا از نظر علمای شیعه و اهل سنت که موجبات زیان به اعتبار روایات نبوی گردیده، بوده است. اختلاف احادیث، اضطراب در متن، تغییر و تحریف، زیاده و نقصان در احادیث و تبدیل متشابه به محکم از جمله پیامدهای منفی نقل به معناست. روش این تحقیق توصیفی-تحلیلی با فن کتابخانه ای است.
Machine summary:
اصل روایت به لفظ معصوم است و راوی باید اصل الفاظ معصوم را بدون تغییر نقل کند «أَنَّ الْأَصْلَ فِي الروايه أَنْ تکون با الْفَظُّ الْمَسْمُوعِ مِنْ الرُّسُلِ صَلَوَاتُ اللَّهِ وَ سَلَامُهُ عَلَيْهِ» (ابوشبهه، 1407ق، 55) امام مالک گفته است: حدیث رسول خدا را باید با همان لفظ (معصوم) بیان کرد و در غیر حدیث پیامبر(ص) اگر به معنا هم نقل شود ایرادی ندارد.
2- پیامدهای نقل به معنی نقل به معنا اگرچه با شرایط جواز همراه باشد، در احادیث و جامعه اسلامی دارای آثار سوئی بوده است و پیامدهایی نسبت به اصالت حديث ایجاد می کند که مهمترين آنها عبارتند از: 2-1- اختلاف احاديث یکی از بارزترین پیامد نقل به معنا اختلاف احادیث می باشد و این اختلاف در بعضی از احادیث بسیار زیاد است و گاه باعث تعارض دو حدیث می شود و گاهی هم با وجود اختلاف در الفاظ اختلافی در حکم ایجاد نمی شود و گاهی هم این اختلاف در حد بسیار کم است.
بعید نیست که در این حدیث، نقل به معنا صورت گرفته باشد و کلام رسول خدا (ص) «خدا رحمت کند» بوده که راوی آن را به «خدا بیامرزد» تغییر داده است و این تغییر می رساند که لوط در رعایتِ ادبی از آداب عبودیت کوتاهی کرده و یا با جهلی که به مقام پروردگارش داشته و او را از یاد برده، مرتکب گناهی از گناهان شده با اینکه پیامبر نباید پروردگار خود را فراموش کند.