Abstract:
منطقههای شهری چندمرکزی، پاسخی برای ایجاد تعادل و رفع کاستیهای ناشی از مدل تکمرکزیتی هستند. در مدل چندمرکزیتی، مراکز با اندازههای فضایی و جمعیتی نسبتاً برابر که با فاصلة کمی از هم قرار گرفتهاند، تشکیل مجموعهای منسجم را میدهند و با بهرهمندی از همافزایی انرژی، فعالیتهای مکمل همراه با رقابتپذیری با یکدیگر دارند. شهرهای ساری، بابل، آمل و قائمشهر ازجمله مراکز اصلی استان مازندران میباشند؛ در این خصوص، مسألة اصلی، نبود محدوده دقیق و در پی آن نبود برنامه توسعه فضایی یکپارچه برای این منطقه است، که در نتیجة آن، بسیاری از کاربریهای کلان در مقیاس منطقه بهصورت ناهماهنگ و با کیفیت پایین در سطح این مجموعه پراکنده شدهاند یا اصلا وجود ندارند. همچنین تصمیمگیری قاطع و منسجمی در خصوص محیط زیست این منطقه شهری نشده است و هر روزه شاهد ساخت و سازهای بیرویه و استفاده نادرست از اراضی آن هستیم. در این راستا پژوهش حاضر، به کمک روش تحلیل جریان، مدل جاذبه و همینطور محاسبة قدرت پیوند بین شهرهای استان با مراکز اصلی، محدودهای برای منطقه شهری چندمرکزی مازندران ارائه داده است که به واسطة این امر، برنامههای منسجم برای این محدوده برنامهریزی گردد و پیشرفت منطقه را به همراه داشته باشد. محدودة نهایی منطقة شهری چندمرکزی مازندران با بررسی شاخصهای معینشده طبق مبانی نظری و اطلاعات بهدستآمده از بخش شناخت، مشخص و نقشهها توسط نرمافزار ArcGIS ترسیم و ارائه شده است که این محدوده شامل شهرهای ساری، قائمشهر، بابل، آمل، امامزاده عبدالله، دابودشت، زرگرمحله، گتاب، امیرکلا، هادیشهر، کیاکلا، جویبار، ارطه، پایین هولار و میاندورود میباشد.
Machine summary:
محدودة نهايي منطقۀ شهري چندمرکزي مازندران با بررسي شاخص هاي معين شـده طبـق مباني نظري و اطلاعات به دست آمده از بخش شناخت ، مشخص و نقشه ها توسط نرم افزار ArcGIS ترسـيم و ارائـه شده است که اين محدوده شامل شهرهاي ساري ، قائم شهر، بابل ، آمل ، امام زاده عبـدالله ، دابودشـت ، زرگرمحلـه ، گتاب ، اميرکلا، هادي شهر، کياکلا، جويبار، ارطه ، پايين هولار و ميان دورود ميباشد.
Polycentricity Model اگرچه از ديرباز، طرح ها و اسناد بسياري همچون طرح بهره وري سرزمين توسط مشـاوران سـتيران ، طرح کالبدي ملي، طرح منطقه اي گيلان - مازندران و طرح پايه مقدماتي آمايش سرزمين (١٣٨٣)، اين محدوده را همواره به عنوان يک منطقه ي شهري و سيستمي نسبتا مرتبط در نظر گرفته اند، امـا تاکنون مرز و محـدودة مشـخص و همين طـور برنامـه ريزي منسـجم و واحـدي بـراي توسـعه ايـن مجموعه ، تدقيق و تصميم گيري نشده است (زبردست و شـهابي ، ١٣٩٣).
(جدول شماره ٣) ازاين رو، تمامي شهرها و روستاهاي استان مازندران که به نحوي با چهار شهر ساري، بابل ، آمـل و قائم شــهر در ارتبــاط هســتند، توســط تحليــل جريان هــا مشــخص شــده اند کــه شــامل ٢٦ شهر(خليل شهر- بهشهر- رستم کلا- نکا- سورک- کياسر- پايين هولار- کوهيخيل - فريم - جويبـار- ارطه - کياکلا- هاديشـهر- اميـرکلا- زرگرمحلـه - گتـاب - مـرزيکلا- گلوگـاه بابـل - خوشـرودپي - دابودشت - امامزاده عبدالله - چمستان - کجور- پول - گزنک - رينه ) و ٢٣ روستا(تيرتاش و لمراسک - بيشه بنه - چلمردي- زاغمرز- طـوس کلا- سـنگده - سمسـکنده عليا- آکنـد- فرح آبـاد- بنـدارخيل - لاريم - اسلام آباد- قاديکلاي بزرگ - قراخيـل پـايين گنج افـروز- پـايين احمدچالـه پي- شـهيدآباد- عزيزک- اجبارکلا- رئيس آباد- اسکومحله - جليکان سفلي- صلاح الدين کلا) است .