Abstract:
نوشتار حاضر در پی معرفی و نقد نظریه تمایز پیر بوردیو با یک رویکرد فرانظری است. تحلیل فرانظری تمایز با تأکید برچهار محور زمینههای فکری و اجتماعی نظریه پرداز، مفروضات اساسی، مفاهیم محتوایی، روابط منطقی گزارهها و فرایندهای تبیینی نظریه، و نقد نظریه صورت گرفته است. نتایج تحلیل فرانظری نشان داد جهان اجتماعی بوردیو مملو از توزیع ناخوشایند موقعیت و منابع است و این امر دغدغه نظری تمایز را در نزد او برجسته ساخته است. تأثیرات متضاد تفکرات وجود گرایی و ساختارگرایی و کنشگری مارکسیستی، نیز علاقه به نظریهای تلفیقی را در بوردیو به وجود آورده است. وی در این تلفیق، بر آن است تا عاملیت افراد را به گونه ای در نظر گیرد که هم بر ذهن و هم بر ساختار اثر بگذارد. او جامعه را مجموعه به هم پیوستهای از میدانها، سرمایهها و عادتوارهها میداند. حسب نظر او تفاوت در عادتواره، سرمایه و موقعیت در میدان به تفاوت و تمایز سبکهای زندگی می انجامد. با این حال، توجه ناکافی به جنبههای اخلاقی کنش، نادیده گرفتن نقش احساسات در روند استدلال و اولویت دادن به منافع به عنوان مبنایی برای رقابت اجتماعی از مهمترین نقدهای وارده بر نظریه تمایز بوردیو است.
The present study seeks to introduce and critique Pierre Bourdieu's theory of distinction with a metatheory approach. The distinctive metatheory analysis is based on the four factors of the theoretical and social contexts of the theorist, basic assumptions, content concepts, logical relations of propositions and explanatory processes of theory, and finally a critique of theory based on the views of one of Bourdieu's key critics. The results of the transnational analysis show that Bourdieu's social world is full of unpleasant distribution of position and resources, and this has highlighted the theoretical concern of differentiation. The conflicting influences of Marxist, existentialism, structuralism, and activism have also created an interest in fusion theory in Bourdieu. In combining agency and structure, he considers the agency of individuals in a way that affects both the mind and the structure. He sees society as an interconnected set of fields (structures), capitals, and habitus. In his view, differences in habituation, capital, and position in the field lead to differences and distinctions in lifestyles. However, insufficient attention to the moral aspects of action, ignoring the role of emotions in the process of reasoning and prioritizing interests as the basis for social competition have been considered as the most important criticisms of Bourdieu's theory of distinction.
Machine summary:
تحلیل فرانظری تمایز با تأکید بر چهار محور زمینههای فکری و اجتماعی نظریهپرداز، مفروضات اساسی و مفاهیم محتوایی، روابط منطقی گزارهها و فرایندهای تبیینی نظریه، و نقد نظریه صورت گرفته است.
26 نوشتار حاضر درپی آن است که اولاً تأثیر زمینههای اجتماعی و فکری بوردیو را در شکلگیری نظریۀ تمایز و ثانیاً مبنای نظریهسازی (theory building) تمایز را با تحلیل مفروضات اساسی، سازهها و مفاهیم محتوایی، و روابط منطقی میان قضایا و فرایندهای تبیینی نظریه روشن کند و درنهایت، مهمترین نقدهای وارد را بر نظریۀ تمایز مشخص کند.
3. 3 مفروضات هستیشناختی بوردیو در بعد هستیشناسی جامعه را فضایی اجتماعی مرکب از مجموعۀ بههمپیوستهای از میدانها (ساختارها) و افراد دارای عادتوارههای مرتبط با میدان میداند که بهعنوان کنشگر در قالب قواعد حاکم بر میدانهای اجتماعی و طبق عادتوارههای خود درجهت دستیابی به انواع سرمایه باهم در تعامل و رقابت قرار دارند.
میدان نیز علاوهبرآنکه ضوابط خود برای بهرهمندی از سرمایههای گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، و نمادین را بر افراد تحمیل میکند، صحنۀ کشاکشی است که کنشگران و نهادها از طریق آن درپی حفظ یا براندازی نظامِ موجود توزیع سرمایهاند (واکووانت 1379).
4. 3 مفاهیم محتوایی عادتواره، میدان، و سرمایه سه مفهوم اساسی در نظریات بوردیو هستند که برای درک جهان اجتماعی و تمایز افراد در این جهان لازم و ملزوم یکدیگرند.
استفادۀ بوردیو از مفهوم سرمایه، بهخصوص اینکه سرمایۀ فرهنگی، اجتماعی، و نمادین، مانند سرمایۀ اقتصادی برای فهم تمایز، نابرابری، و میدان اجتماعی مهماند، یک اندیشۀ درخشان است، اما مشکلاتی نیز در دیدگاه مبتنیبر ذائقه و عادتواره از نابرابری وجود دارد (Sayer 2002: 13) که میتوان آنها را بهصورت زیر فهرست کرد: 1.