Abstract:
شهدت الدراسات النقدیة الجدیدة تحولات وتطورات نتیجة تعاملها مع اللسانیات وبفضل جهود علماء الألسنیة. وتُعدّ الأسلوبیة إحدی مظاهر الحداثة النقدیة حیث تتجّه إلی دراسة النص دراسة نسقیة تکشف عن لغة النص أولاً وعن أسلوبه ثانیاً. وتنوّع المفردات هو أحد الملامح الأسلوبیة التی یمکن التوصّل من خلال قیاسه فی النصوص بالدلیل الإحصائی إلی الثراء اللغوی الموجود عند کلّ أدیب أو کاتب. وفی هذا المجال نحن بصدد دراسة تنوّع المفردات، وذلک وفق إحدی الطرق الإحصائیة، وهی طریقة "جونسون" فی أسلوب کتابة ثلاثة من الکتّاب العرب، هم: أحمد حسن الزیات، وشوقی ضیف، وحنا الفاخوری. ولکی نصل إلی النتائج، نتدرّج المراحل الأربعة وهی (1) التعرّف علی البنیة الأسلوبیة (2) تحدید العیّنات اللتی أجری علیها البحث وأسباب اختیارها (3) عرض للمقیاس وطرق تطبیقه علی العیّنات (4) طرق حساب نسبة التنوع. وممّا توصّلنا إلیه فی هذا البحث، هو أنّ النسبة الکلیة للتنوّع لدی أحمد حسن الزیات، أکثر بالنسبة إلی الکاتبین الآخرین؛ حیث تناول الکاتب فی مجلّد واحد جمیع العصور الأدبیة دون أن یدخل فی التفاصیل، فیدخل مباشرة فی الموضوع الأصلی مستعیناً بمفردات معبّرة لتبیین العصور الأدبیة والتعریف بأعلام الشعراء والکتّاب دون أیّ أطناب.
پیشرفتها و نو اوریهای نقد جدید مرهون ارتباط با علم زبانشناسی و تلاشهای دانشمندان حوزه ی زبانشناسی در این راستاست. سبکشناسی یکی از مظاهر مدرنیته در نقد جدید است که به ارزیابی دقیق متن از دو جهت یعنی زبان و ساختار میپردازد. تنوع واژگان یک ویژگی برای سبک به شمارمیاید که با بررسی ان به میزان غنای زبانی و دایره واژگانی ادیب یا نویسنده دست یازیدهمیشود. این مقاله در نظر دارد بر اساس روش امارگیری کیت جانسون Keith Johnson به بررسی تنوع واژگان سه تن از نویسندگان مشهور تاریخ ادبیات عربی: احمد حسن زیات، شوقی ضیف و حنا فاخوری بپردازد. به سمت نتایج، چهار مرحله را به ترتیب پشت سر گذاشته ایم که عبارتند از: (1) شناخت ساختار سبک شناختی (2) انتخاب مدلل نمونه های اماری تحقیق (3) ارايهی مقیاس و روشهای پیادهسازی ان بر روی نمونهها (4) روشهای محاسبه درصدهای تنوع. از نتایجی که بدان دستیافتیم، ان که درصد تنوع واژگان احمد حسن زیات بیشتر از دو نویسنده دیگر میباشد و این بدان جهت است که نویسنده، تمامی دورههای ادبی و معرفی نویسندگان و شاعران را در یک جلد کتاب گنجانده است و بدون مقدمهچینی و اطالهی کلام مستقیما به موضوعات اصلی پرداخته است و از همین رو واژگان کلیدی و متنوع بیشتری را در هر موضوع به کاربرده است تا بتواند در حجم اختصاصیافته، تمامی مطالب مهم را ذکر نماید و حق مطلب را به خوبی ادا کرده باشد.
The advances and innovations of the new critique are due to the connection with the science of linguistics and the efforts of scientists in the field of linguistics in this direction. Stylistics is one of the manifestations of modernity in the new critique that deals with the accurate evaluation of the text from both language and structure. Vocabulary diversity is a feature of the style that examines the linguistic richness and vocabulary of the author. This article intends to examine vocabulary diversity of three famous writers in the history of Arabic literature: Ahmad Hassan Zayat, Shawki Zayf and Hanna Fakhouri, based on Keith Johnson's statistical method. Towards the results, we have gone through the following steps: (1) understanding the stylistic structure (2) accurate sampling (3) presenting the scale and methods of its implementation on the samples and (4) methods for calculating diversity percentages. One of the results we obtained is that the percentage of the diversity of words of Ahmad Hassan Zayat is more than the other two authors, and this is because the author has included all the literary eras and the introduction of authors and poets in a single volume. He has also dealt with the main issues without circumlocution, and has, thus, employed a wider spectrum of key words with higher diversity to thoroughly address fundamental concepts in the specified volume.