Abstract:
امروزه به دلیل پیشرفتهای پرشتاب علم و فناوری، تغییر روزافزون نیازها و مطالبات مشتریان، محیط سازمانها بیش از پیش پویا، نامطمئن و پیچیده شده است. در واقع این تغییرات منجر به پیدایش عصری به نام عدم قطعیت شده است. برای مواجهه با این عدم قطعیت و شکلدهی به محیطهای نامطمئن، محققان عموماً موافق هستند که سازمانها به قابلیتهای پویا نیاز دارند. اما مطالعات محدودی در حوزه توسعه این قابلیتها انجام شده است. مقاله حاضر به این شکاف پرداخته و آیندهنگاری راهبردی را بهعنوان پیشنیاز مهمی برای توسعه قابلیتهای پویا، تدوین راهبردها و سیاستهای بلندمدت در شرایط عدم قطعیت محیطی معرفی میکند. این پژوهش از بعد هدف توصیفی،از بعد مخاطب کاربردی و از نظر شیوه گردآوری دادهها، همبستگی است. واحد تحلیل و جامعه آماری در این پژوهش سازمان مدیریت و برنامهریزی استانهای کشور هستند که با روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند. دادههای جمعآوری شده با استفاده از روش مدلیابی معادلات ساختاری و نرمافزار SmartPLS مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش بیانگر آن است که قابلیتهای آیندهنگاری راهبردی نقش بسزایی در ارتقا و بهبود قابلیتهای انعطافپذیری راهبردی، عقلانیت تصمیمگیری و دوسوتوانی دارد. علاوه بر این، نقش تعدیل کنندگی عدم قطعیت محیطی بر رابطه آیندهنگاری راهبردی و قابلیتهای پویای ذکر شده تایید شد و مشخص شد که آیندهنگاری راهبردی بهعنوان پیشینه اساسی قابلیتهای پویا هستند و آیندهنگاری راهبردی یکی از مؤثرترین حوزههای مطالعاتی جهت سیاستگذاری، مقابله با عدم قطعیتها و چالشهای ناشی از آن در سازمانها میباشد.
Today, due to the rapid advances in science and technology, the ever-changing needs and demands of customers, the environment of organizations has become more dynamic, uncertain and complex. In fact, these changes have led to an era called uncertainty. To cope with uncertainty and shape uncertain environments, researchers generally agree that organizations need dynamic capabilities. However, limited studies have been conducted to develop these capabilities so far. This study addresses this gap and introduces strategic foresight as an important antecedent for the development of dynamic capabilities and formulating long-term strategies and policies in conditions of environmental uncertainty. The present study is descriptive from purpose dimension, applied from audience dimension and in terms of data collection method, is correlation. The unit of analysis and the statistical population in the study are the Management and planning organizations of the country’s provinces, which were selected on a simple random sampling method. The collected data were analyzed using structural equation modeling and Smart PLS software. The results indicate that strategic foresight capabilities have a significant role in promoting and improving strategic flexibility, decision rationality and ambidexterity. In addition, the findings confirmed the moderating role of environmental uncertainty in relationship between strategic foresight and the mentioned dynamic capabilities. The study also found that the strategic foresight is the basic antecedent of dynamic capabilities and is one of the most effective fields of study for policy-making, dealing with uncertainties and the resulting challenges in organizations.
Machine summary:
به عبارتيديگر،قابليت هاي آينده نگاريراهبردي،هنگامي کـه بـه طورمستمروبه عنوان يک قابليت درکل ساختاروفرهنگ سازمان اشاعه شودمـيتوانـدبـه شناسايي علائم ضعيفي که قابل تشخيص بااستفاده ازمنطق جستجوي رايج نيسـتندکمـک کند(قليزاده زواشتيوهمکاران ، ١٣٩٨:٦).
لذاسؤال اصليپژوهش حاضـرعبـارت اسـت ازاينکـه درحـوزه سياست گذاري ،هنگاميکه باشرايط عدم قطعيت محيطيروبروميشويم نقش آينده نگـاري راهبرديدرتوسعه قابليت هاي پوياسازمان هاچگونه است ؟وآيـاآينـده نگـاري راهبـرديدر سازمان هاي مديريت وبرنامه ريزي که مسئوليت سياست گذاري وتنظيم راهبردهـايتوسـعه درهراستان رابه عهده دارندقادراست قابليتهايپوياراارتقادهد؟ بدين جهت ،دراين مقاله سعيشده است نخسـت بـه بررسـي موضـوع قابليـت هـاي آينده نگاري راهبرديبه عنوان مفهوم اثرگذاربرقابليت هاي پويادرشرايط عـدم قطعيـت محيطياشاره شودوسـپس پيشـنهاداتيبـرايسـازمان هـاي مـديريت وبرنامـه ريـزي استان هاي کشورارائه شود.
درادامه اين قابليت هابه طورمختصرتوضيح داده ميشود: پويش محيطي ،کسب واستفاده ازاطلاعات مربوط به رويدادها،رونـدهاوروابـط در محيط خارجي سازمان است کـه دانـش حاصـل ازآن هـابـه مـديريت دربرنامـه ريـزي مجموعه اقدامات آينده سازمان کمک ميکنـد(٧٢ :٢٠٠١ ,Choo).
برنامـه ريـزيسـناريو اشاره داردبه آن قسمت ازبرنامه ريزيراهبردي که مربوط به ابزارهاوفناوريهـاجهـت مديريت عدم قطعيت آينده است (١٩٩٨:٢ ,Schwartz &Ringland ).
بنابراين ،درادامه بـه طورمختصربه قابليت هايپويامدنظردراين پـژوهش ونقـش کاربسـت آينـده نگـاري راهبرديبرقابليت هايپويااشاره ميشود: انعطاف پذيريراهبرديبه عنوان يک اقدام راهبردي انعطاف پذيرتعريف شـده اسـت که به سازمان هااجازه ميدهدتاازطريق تغييرات مستمردرگسترش داراييهاي فعلـي وراهبردهاي سرمايه گذاري ،به طورفعالانه باعدم قطعيت محيط خارجي سـازگارشـود (٢٠٢٠:٢ ,Gan &Yang ).
1Rohrbeck 2 ypercompetitive 3future-oriented lannin 4Van erHeijden 5robustness 6bounded ationality 7Nyuur 8Barclay 9Jissink 10Paliokaitė&Pačėsa 11Quinn 12Grewal&Tansuhaj 13Dean& harfman 14Milliken 15ConvergentValidity 16Wetzels