Abstract:
همهگیری و شیوع گسترده ویروس کرونا با شتابی کمسابقه، زیست بشری و بهطور خاص شهرها را در معرض یک مخاطره دشوار داده که این بار بیش از آسیبهای موضوعی و موضعی، کلیت و بقای جوامع شهری را در تمام ارکان آن، در معرض آسیب قرار داده است. مدیریت بحران اجتماعمحور بهعنوان روشی نوین در مدیریت بحران بهمنظور مشارکت تمام اقشار جامعه در زمینهی مخاطرات، اثرات بسزایی در کاهش آسیبپذیری و درنتیجه زمان پایداری در برابر بلایا در شهرها دارد لذا هدف پژوهش حاضر تحلیل عوامل مؤثر برافزایش تابآوری جوامع در برابر همهگیری کرونا با رویکرد مدیریت بحراناجتماعمحور است. این پژوهش به لحاظ روش توصیفی-تحلیلی و ازلحاظ هدف کاربردی است. شناسایی مؤلفههای پژوهش از طریق بررسی مبانی نظری و تئوریک پژوهش و انجام تحلیل دلفی با مشارکت متخصصین رشتة برنامهریزی شهری در دانشگاهها و مراکز پژوهشی بهعنوان اعضای پانل صورت گرفته است. برای گردآوری دادههای موردنیاز از روش کتابخانهای و از روش پیمایشی بهصورت پرسشنامه استفاده شد. در بخش تجزیهوتحلیل از مدل تحلیل عاملی تأییدی در قالب مدلسازی معادلات ساختاری در نرمافزار AMOS نوع مؤلفهها با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری بر سایر مؤلفهها مورد تحلیل قرار گرفت. تحلیل ساختار ارتباطی عوامل مؤثر شناساییشده با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی نشان میدهد که عوامل شناساییشده دارای ارتباط ساختاری معنادار در خلق جوامع تاب آور در برابر کرونا در شهر زنجان میباشد. نتایج همچنین نشان میدهد که عامل مشارکت و شبکههای اجتماعی (F1) با بار عاملی 89/0، عامل سرمایه اجتماعی (F2) با بار عاملی 88/0، دانش و مهارتها (F3) با بار عاملی 85/0 و آگاهی (F4) با بار عاملی 75/0 بیشترین تأثیر را در خلق جوامع تاب آور در برابر بیماری کرونا دارند.
During the pandemic and spread of Corona Virus, human life, and cities were exposed to a difficult risk, which has exposed urban societies in all their elements, more than just local and topical damages. Therefore, the current research aims to analyze the effective factors that increase social resilience to the Corona epidemic through social crisis management. This research is descriptive-analytical and practical in terms of its purpose. Based on an analysis of the theoretical foundations of the research and a Delphi method with experts in urban planning who belong to research centers and universities as panelists, the research components were identified. This research used a library method and a survey method in the form of a questionnaire to collect the required data. In the analysis section of the confirmatory factor analysis model in the form of structural equation modeling in AMOS software, the type of components was analyzed according to the impact and effectiveness on other components. The analysis of the structure of the identified effective factors using confirmatory factor analysis shows that the identified factors have a significant structural relationship in creating resilient communities against Corona in Zanjan. The results also show that participation and social networks factor (F1) with a factor load of 0.89, social capital factor (F2) with a factor load of 0.88, knowledge and skills (F3) with a factor load of 0.85, and awareness (F4) with a factor load of 0.75, have the greatest effect in creating resilient societies against the corona disease.
Machine summary:
چنانکه بررسي تجربه هاي ساير شهرها و کشورها در مديريت بحران کرونا بار ديگر اين مهم را يادآوري کرد که در نبود مديريت يکپارچه ؛ 1 1- Resilient Communities امکان موفقيت در مديريت بحران شهري کاهش يافته و در شهرهايي که حکمروايي محلي حاکم است و نهادهاي مرتبط با بيماريهاي همه گري از جمله بخش هاي سلامت عمومي، کسب وکارها و مشاغل شهري و پليس و انتظامات شهري همگي در قالب يک سيستم هماهنگ عمل ميکنند، امکان موفقيت بيشتري براي کنترل بيماري وجود دارد (چالاکي و همکاران، ١٣٩٩: ٩).
از همين رو لازم است عوامل مؤثر بر جامعه تابآور در برابر همه گيري کرونا با تأکيد بر مديريت بحران اجتماعمحور شناسايي و به سؤال ذيل پاسخ داده شود؛ عوامل مؤثر بر جامعه تابآور در برابر همه گيري کرونا با تأکيد بر مديريت بحراناجتماعمحور کدامند؟ پيشينه و مباني نظري پژوهش اجتماع و جوامع تابآور مفاهيمي هستند که به طور گسترده در ادبيات خطاب به سياست ها و استراتژيهاي پيشگيري و کاهش خطرات ناشي از بلايا و مديريت بحران با فعاليت هاي آمادگي، واکنش و بازيابي مورد استفاده قرار ميگيرند (٢٨٩ :٢٠١٨,Etinay et al) در اين ادبيات، تاب آوري به روشهاي مختلفي تعريف شده است ، اما به طورمعمول نشان ميدهد که چگونه برخي از بازيگران آماده مي شوند، در طي خطر عمل ميکنند، از آن بهبود مييابند و خطرات را کاهش مي دهند (٧٤٥ :٢٠١٦ ,Cutter & ٢٣٢٦ :٢٠١٧,Forrester et al) به عبارتي جوامع تابآور توانايي يا ظرفيت اجتماعي بالايي در برآورد، آمادگي، پاسخگويي و بازيافت فوري در زمينه ي اثرات بحران را دارند ( ,Tschakert &Marrero & ١٨٩ :٢٠١٥,Barrett ٢٠١١:٢٢٩) و اين به بدين معنا است که جوامع تابآور تنها عملکردشان بازيافت سريع از اثرات بحران نمي باشد بلکه توانايي آموزش، مهارت و دانش ، مواجهه و تطبيق با مخاطرات را نيز در بردارد (٢٧٩ :٢٠١٦ ,Ojha et al) بنابراين اين يک روند پويا است که در نهايت بايد به نتيجه مطلوبي منجر شود (٥٣٠ :٢٠١٧ ,Maclean).