Abstract:
امروزه بنادر به عنوان دروازههای ورودی و خروجی هر کشور محسوب میشوند و عملکرد مناسب و کارائی بالای آنها میتواند در شکوفایی اقتصاد و تحولات ساختار فضایی شهرها و مناطق پسکرانهای نقش بسیار تعیینکنندهای داشته باشد. یکی از فاکتورهای مهم در ارزیابی بنادر موقعیت جغرافیایی، تجهیزاتی و عملکردی میباشد که همین امر نشاندهندهی تفاوت در سطح کارائی، بهرهوری و توسعه بنادر و به طبع آن شهرها و مناطق پسکرانهای است. هدف از این پژوهش، شناخت، تحلیل و سطحبندی ظرفیت، امکانات و توانمندیهای بنادر کرانه ساحلی خلیجفارس و دریای عمان است. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی با بهرهگیری از منابع اسنادی و سایتهای معتبر اینترنتی است. به منظور وزندهی و رتبهبندی به معیارها و زیرمعیارها، از مدل BWM و برای رتبهبندی سطح توسعهیافتگی بنادر، از مدل MABAC استفاده شده است. پس از بررسی کلی و مقایسهء معیارها و زیرمعیارها، از میان بنادر کرانه ساحلی خلیجفارس و دریای عمان که در منطقه خاورمیانه واقع شدهاند، 20 بندر بوشهر، عسلویه، چابهار، شهید رجایی، شهید باهنر، شهید حقانی، دمام، دوحه، حمد، مسقط، رشید، جبلعلی، الحمریه، منامه، مینا سلمان، سیترا، شعیبه، شویخ، دوحه و الاحمدی به منظور انجام پژوهش انتخاب شد. یافته-های پژوهش نشان میدهد که بندر جبلعلی به عنوان بزرگترین بندر خاورمیانه و جهان در شهر دبی در میان 20 بندر مورد مقایسه، به لحاظ معیارها و زیرمعیارهای مورد بررسی، در سطح اول توسعهیافتگی قرار دارد؛ بنابراین میتوان گفت علیرغم آنکه بندر رشید قدیمیترین بندر شهر دبی به شمار میرود، بندر جبلعلی توانسته است طی دو دههی اخیر تحت تأثیر عوامل داخلی مانند درآمدهای نفتی و استراتژیهای دولتی و عوامل خارجی مانند نیروهای منطقه-ای و جهانی همچون کانتینرسازی، بیشترین سطح توسعهیافتگی را به خود اختصاص دهد. این موضوع توانسته بر توسعهء زیرساختهای بندر تجاری، تفریحی و نفتی در کرانهء ساحلی کلانشهر دبی اثرگذار باشد.
Today, ports are regarded as the entry and exit gates of every country, and their proper performance and high efficiency can play a very decisive role in the prosperity of the economy and changes in the spatial structure of cities and hinterland areas. The purpose of this research is to identify, analyze and level, capacity, facilities and capabilities of the coastal ports of the Persian Gulf and the Sea of Oman. The research method used in this research is descriptive-analytical using documentary sources and reliable internet sites. In order to rank the criteria and sub-criteria, the BWM model has been used, and the MABAC model is used to rank the ports. 20 ports of Oman Sea and Persian Gulf were selected for the purpose of research. Findings show that Jabal-Ali port, as the largest port in the Middle East and the world in the city of Dubai, is at the first level of development among the 20 compared ports, in terms of the criteria and sub-criteria examined; Therefore, it can be said that despite the fact that Rashid Port is considered as the oldest port in Dubai, Jabal Ali Port has been affected by internal factors such as oil revenues and government strategies and external factors during the last two decades. Like the regional and global forces such as container construction, it has the highest level of development. This issue has been able to affect the development of commercial, recreational and oil port infrastructures on the coast of Dubai metropolis.