Abstract:
استفاده از مسکرات یا همان استعمال مواد مخدر، با آثار مثبت و خانمان سوزش در سراسر دنیا مخالفین و حامیانی دارد و امروزه در تبیین حکم شرعی هریک از اقسام آنء نیاز به
گونهشناسی و موضوعشناسی اقسام آن بیش از پیش اهمیت یافته است. این تحقیق در
پاسخ به این سوّال که گونه شناسی مسکرات چیست با غرض تبیین گونههای مختلف
مسکر و مصادیق آن» راه صدور حکم برای پژوهشگران این عرصه و از جمله فقها را هموار
نموده است. نویسنده این تحقیق با گونهشناسی مسکر از سه جهت همه تقسیمات آن را
مسکر به معنای خاص (مستیآور) و مفتر (زائلکنندة عقل) که مربوط به قرن هفتم
هجری است, تا جدیدترین و رایجترین دستهبندی آن که نقسیم به سستیزاء توهمزا و
محرک است. و در ضمن هر قسمء مصادیقی را که برای آن برشمردهشده ذکر نموده است.
Machine summary:
برخی دیگر از پژوهشگران به احکام فقهی حول مسکرات پرداختهاند، مثلا در رساله «نجاست مسکرات از منظر محقق اردبیلی، صاحب جواهر، شهید صدر و امام خمینی» به مقایسه فقهی حکم نجاست مسکرات از منظر این چهار فقیه پرداخته (رفیعی، 1399) و در مقاله «تظاهر غیر مسلمان به مصرف مسکر در فقه امامیه و حقوق ایران» حکم فقهی و حقوقی این رفتار تحلیل شده (شاکری و مالدار، 205-234، 1399) و در مقاله «بررسی حکم شرعی استعمال موارد مسکر و روانگردان از دیدگاه فقهای مذاهب اسلامی» با تنقیح مناط از خمر، و استعانت از سخنان مشاوران، جامعهشناسان، روانشناسان و پزشکان، ضرری بودن استعمال این مواد را اثبات کردند و معتقدند همۀ مسکرات و مواد روانگردان و مخدر از نظر حکم، به خمر ملحق میشوند (اصغری و عظیمی، 62-77، 1392).
در این تجقیق مسکر به معنای همان اصطلاح رایج در میان فقهاست که به هر چیزی که حالت هشیاری انسان را از بین ببرد، اطلاق میشود و این معنا نیز یکی از معانی لغوی ماده «سکر» است (فراهیدی، 5، 309، 1405؛ ازدی، 2، 719، 1998؛ جوهری، 2، 678، 1376)؛ لذا مثلا وقتی مرحوم نجفی صاحب جواهر وقتی شرب مسکرات مایع را حرام میداند، همین معنا را اینگونه استعمال مینماید: «و المراد بالمسكر ما وجد فیه طبیعة الإسكار و لو بالكثیر منه» یعنی: منظور از مسکر، هر چیزیست که طبیعتِ ناهشیاری در آن یافت شود (نجفی، 36، 374، 1404).
در تحقیقات دیگر به آثار زیانبار استفاده از مسکرات (یا همان مواد مخدر) یا احکام آن پرداخته شده بود و در این تحقیق گونهشناسی مسکرات از جهت تأثیر بر عقل، شکل ظاهری و تأثیر بر رفتار، انجام و مصادیق هر گونه نیز ذکر شد.