Abstract:
تدوین معیارهای انتخاب مناطق تحت حفاظت ساحلی-دریایی،رویکردی مرسوم و منطقی در ایجاد پشتوانه علمی برای انتخاب مناطق تحت حفاظت در ناحیه ساحلی کشور به شمار میرود.فقدان مناطق تحت حفاظت ساحلی-دریای در میان شبکه مناطق حفات شده رسمی کشور ضرورت وجود معیارهایی را که همچون مدل اطلاعاتی،تصمیمگیران را در انتخاب مناطق فوق یاری میدهد بیشتر آشکار میسازد.تدوین این معیارها و نحوه به کارگیری آنها از طریق روششناسی،موجب میشود که دامنه انتخابهای نادرست محدود شود و گزینش این مناطق را از حیطه افراد غیر متخصص خارج کند و به روشهای سلیقهای،ذهنی و توصیفی لگام زند و این اقدام را با برخورداری از پشتوانه علمی و در حیطه حرفهایگری و متخصصان قرار میدهد. در این مطاله با بررسی معیارهای مشابه در سطح جهان و ملاکهای پیشنهادی نهادهای معتبر بینالمللی،بویژه آیمو و آی.یو.سی. ان.و تجربیات مشابه در داخل کشور،15 معیار اصلی و 23 معیار فرعی که به صورت ارزشگذاری عددی عمل میکند،برای انتخاب مناطق تحت مدیریت در سواحل کشور تعیین شد.معیارهای تدوین شده با مناطق تحت حفاظت موجود در سواحل جنوبی دریای خزر ارزیابی شد.نتیجه کاربرد معیارهای فوق توسط کارشناسان ادارات کل محیط زیست استانهای ساحلی فایدهمندی،سهولت و اجرایی بودن این معیارها را آشکار ساخت.ارزیابی با معیارهای پیشنهادی نشان داد پناهگاه حیات وحش میانکاله با اهمیتترین منطقه تحت حفاظت ساحلی کشور در حوضه دریای خزر است.خلیج گرگان و تالاب گمیشان در جنوب شرق دریای خزر نیز واجد ارزشهای محیط زیستی بالا میباشند و لازم است عنوان حفاظتی مناسبتری را کسب کنند.به این ترتیب پارک ملی ساحلی- دریایی بوجاق در دهانه رودخانه سفیدرود و پناهگاه حیات وحش لوندویل در سطح پایینتر از عنوان ثبت شده رسمی و قانونی خود ارزیابی گردید.لازم است در ارتباط با ارتقای کیفیت این مناطق اقدامات ضروری،بویژه در ارتباط با رفع تعارضات صورت گیرد،تا این مناطق بتوانند برازنده عنوان رسمی خود باشند.این مطالعه عناوین پناهگاه حیات وحش امیرکلایه،پناهگاه حیات وحش سلکه و منطقه حفاظت شده سیاه کشیم را مناسب باارزشهای محیط زیستی موجود این مناطق مورد ارزیابی قرار داد.
Machine summary:
"پناهگاه حیات وحش مانکاله در این بررسی با کسب بالاترین امتیاز(امتیاز 821 معادل 58 درصد حداکثر امتیازهای اختصاص یافته به منطقه ساحلی در دریای خر)در ناحیه ساحلی شمالی کشور،سطح و عنوان بالاتری را میطلبد و باتوجه به اینکه با خلیج گرگان پیوندی ناگسستنی دارد و این منطقه نیز از سطح ارزشی بالا در این بررسی برخوردار است و مجاورت آن با پناهگاه میانکاله میتواند بر اهمیت محیط زیستی منطقه فوق ارزش افزوده داشته باشد،از اینرو لازم است سطح مدیریت این منطقه فوق ارزش افزوده داشته باشد،از اینرو لازم است سطح مدیریت این منطقه ارتقا یابد،تا بتواند منطبق با عنوان خود،شایستگیهای خود را نیز حفظ کند،یادآوری این نکته ضروری است که در ارزیابی تالابهای کشور از نظر تنوع زیستی مجموعه پناهگاه میانکاله،خلیج گرگان و لپوی زاغمرز در میان 57 تالاب منتخب در کشور پس از تالاب هور العظیم در ردیف دومین تالاب با اهمیت در کشور قرار گرفت(کیانب و دیگران،9731).
این منطقه مطابق ارزیابی تالابهای کشور از نظر تنوع زیستی در ردیف 5 قرار گرفته است(کیابی و دیگران،9731)و باتوجه به اینکه بهطور منظم تعداد چشمگیری از گونههای پرنده آبزی در خطر تهدید جهانی یا در حال کاهش خاورمیانه،یک درصد گونههای مسیر مهاجرت پرندگان آبزی و دریایی و جمعیتی بیش از 02 هزار پرنده آبزی را پذیراست، یکی از مناطق مهم پرندگان( IBA )در کشور به شمار میرود (مجنونیان،9731)و لازم است باتوجه به حضور دو منطقه تحت حفاظت در پیکره آن،بهعنوان یکی از تالابهای ساحلی مهم در بخش غربی سواحل جنوبی دریای خزر،در گسترهای یکپارچه و در قالب منطقهای مستقل عنوانی برای این منطقه برگزیده شود."