چکیده:
«بازداشت غیر قانونی» و «آدم ربایی» از حیث اینکه آزادی رفت و آمد اشخاص را مورد تعرض قرار می دهند از جمله جرایم علیه حیثیت معنوی اشخاص است، گرچه در مواردی صدمات بدنی نیز بزه دیده این دو جرم را تهدید می کند، که در صورت اخیر موضوع از مصادیق تعدد جرم خواهد بود. بین جرایم بازداشت غیرقانونی وآدم ربایی که به صورت خاص به ترتیب در مواد583 و 621 قانون مجازات اسلامی مورد تصریح قرارگرفته¬اند ونیز جرایم مشابه و مرتبط نظیر مواد 570 و 631 قانون مزبور هم از جهت حکمی و مفهومی و هم از جهت موضوعی تداخل وجود دارد. تداخل وهم پوشانی مواد قانونی بعضا موجب اختلاف برداشت قضات و تشتت آرا و در نتیجه تضییع حقوق متهمان می¬شود. این مقاله ضمن تلاش درجهت تعیین دقیق قلمرو حکمی و موضوعی مواد مربوطه در مواردی که تداخل مزبور وجود دارد، پیشنهاد اصلاح و ابهام زدایی را به قانون¬گذار ارایه می¬دهد. با وجود این تفاوت اساسی این جرایم صرف نظر از عناصر قانونی مجزا از لحاظ عنصر مادی در رفتار مادی این جرایم است، به گونه-ای که یکی مستلزم نقل مکان است (آدم ربایی) و دیگری بدون این ویژگی محقق می¬شود. (بازداشت غیرقانونی) و از لحاظ عنصر معنوی نیزوجود انگیزه¬ی سوء مجرمانه در ساختار جرم آدم ربایی و مخفی کردن موضوع ماده¬ی 621 آن را از جرم بازداشت غیرقانونی موضوع ماده¬ی583 متمایز می¬سازد. این درحالی است که صرف نظر از وسعت و دایره شمول جرایم مرتبط ومشابه؛یعنی، جرایم موضوع مواد570 و631، بدون موثر بودن انگیزه¬ی مجرمانه به ترتیب خصوصیت مرتکب و بزه دیده شرط اساسی تحقق این جرایم است.
خلاصه ماشینی:
"الف-3:جرم آدمربایی موضوع مادهی 621 قانون مجازات اسلامی مادهی مزبور مقرر میدارد:«هر کس به قصد مطالبه وجه یا مال یا به قصد انتقام یا به هر منظور دیگر،به عنف یا تهدید یا حیله یا به هر نحو دیگر شخصا یا توسط دیگری شخصی را برباید یا مخفی کند به حبس از پنج تا پانزده سال محکوم خواهد شد در صورتی که سن مجنی علیه کمتر از پانزده سال تمام باشد یا ربودن توسط وسایل نقلیه انجام پذیرد یا به مجنی علیه آسیب جسمی یا حیثیتی وارد شود مرتکب به حد اکثر مجازات تعیین شده محکوم خواهد شد و در صورت ارتکاب جرایم دیگر به مجازات آن جرم نیز محکوم میگردد.
»ممکن است در مورد این ماده گفته شود،اگر قاضی با سوء نیت و بدون دلیل کافی کسی را احضار کرد مرتکب بازداشت غیرقانونی نشده است،با این استدلال که احضار بیش از این نیست که احضار نامهای برای وی فرستاده میشود و از او خواسته میشود در موعد مقرر نزد مقام قضایی حاضر شود و فرد احضار شده هم با اختیار خود در مرجع قضایی حاضر میشود و این حد از عمل تحت هیچیک از عناوین سهگانه«توقیف»،«حبس»و«اخفا به عنف»در مادهی 583 و 570 قانون مجازات اسلامی نمیگنجد،اما این امر ظاهر قضیه است،زیرا در احضار نامه نتیجه«عدم حضور»که همانا«جلب»طرف است باید قید شود«مواد 113 و 117 قانون اخیر الذکر»و لذا فرد احضار شده نه با رضایت خود بلکه در نتیجه اجبار ناشی از ضمانت اجرای عدم حضور میبایست در مرجع قضایی حاضر شود و در صورت حضور این امر میتواند از مصادیق سلب آزادی رفتوآمد افراد باشد که تحت عنوان کلی سلب آزادی شخصی در مادهی 570 قانون مجازات اسلامی مورد تصریح قرار گرفته است و همان طور که قبلا هم گفته شد،سلب آزادی رفتوآمد افراد در واژههایی مثل توقیف،حبس و اخفا محدود نگشته است."