چکیده:
چندجهانی و استناد به اصل یا استدلال آنتروپیک اخیرا در برخی زمینههای فیزیک مطرح شده است. در این مقاله بحث میکنیم که سه نوع چندجهانی در صورتبندی لاگرانژی سیستمهای فیزیکی قابل تمیز است و استدلال میکنیم که چندجهانی میتواند ناشی از اثری کلاسیک باشد؛ چنانکه در مناظر نظریة ریسمان بروز مییابد یا اثری کوانتومی مانند آنچه در مدل تورم آشوبناک دیده میشود. سپس با ارائة دو استدلال له چندجهانی، مروری انتقادی بر نظراتی خواهیم داشت که در آنها حکم به ترک معیار آزمونپذیری تجربی شده است. نظر ما این است که چنین کاری نوعی نقض غرض است، زیرا فرق فارق علوم تجربی و دیگر معارف بشری، تجربیبودن آن است. بنابراین نظریة چندجهانی باید مکانیزمی آزمونپذیر ارائه دهد تا جزو قلمرو علم تجربی تلقی گردد. در این مقاله ما معیاری نیز برای آزمونپذیری ارائه میدهیم.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله بحث می کنیم که سه نوع چنـدجهانی در صورت بندی لاگرانژی سیستم های فیزیکی قابل تمیز است و استدلال می کنـیم که چندجهانی می تواند ناشی از اثری کلاسیک باشد؛ چنان که در منـاظر نظریـة ریسمان بروز می یابد یا اثری کوانتومی مانند آن چه در مدل تورم آشوبناک دیده می شود.
در این مقاله پس از توضیح کوتاهی در مورد چندجهانی و انواع مختلف ظهور ایـن مفهوم در فیزیک اخیر در بخش ٢، در بخش ٣ توضیحاتی در مورد مباحث آنتروپیـک ، اصل آنتروپیک ، و استدلال آنتروپیک خواهیم داد، و سپس در بخش ٤ به بررسی و نقـد دو استدلال له وجود چنـدجهـانی از اسـتیون واینبـرگ (Steven Weinberg) و لئونـارد ساسکیند (Leonard Susskind) می پردازیم ، که در هـر دو مـورد (مخصوصـا در مـورد ساسکیند) به نحوی رأی به کنارگذاردن معیار آزمون پذیری (testability) داده می شـود.
خاسـتگاه ایـن اسـتدلال هـا در بحـث حاضـر، عمـدتا دست نیـافتن بـه مؤیـدات تجربـی مخـتص نظریـة ریسـمان و امکـان پـذیر نبـودن انجـام آزمایش هایی (حداقل در آیندة قابل پیش بینی ) برای محک زدن پدیده های گرانش کوانتـومی است ، که به علت فقدان انرژی لازم ، قابل مشاهده و آزمون مستقیم نیستند، و به طور کلـی ناامیدی از مشاهدات تجربی در این حوزه ها.
همان طور که پیش تر گفتیم ، آزمون پذیری شرط لازم یک نظریة علمی است ؛ یعنی این اصل که نظریه باید با جهان واقع تماس داشته باشد و جهان در مقابـل آن موضـع بگیـرد.
برای این که نظریة چندجهانی در قلمرو دانش تجربی قرار گیرد، بایـد از حـوزة نـامعین آزمون پذیری خارج شود؛ یعنی مکانیزمی قابل آزمون ارائـه دهـد، بـه ایـن معنـا کـه تمـام پیش بینی های آن (در مورد کمیات مشاهده پذیر) باید علی الاصول آزمون پذیر باشند.