چکیده:
چکیده نظامهای انتخاباتی از جمله مهمترین نهادهای حقوقی و سیاسی در هر کشور دموکراتیکاند. تحقیقات و پژوهشهای متعددی که محققان و پژوهشگران علوم سیاسی دربارة نظامهای انتخاباتی در کشورهای گوناگون طی سالهای اخیر انجام دادهاند، بهخوبی نشان میدهد که نهاد نظام انتخاباتی در بخشهای گوناگون حیات سیاسی در هر کشور تأثیرات عمیق و پایداری میگذارد. بهرغم اهمیت بسیار نظامهای انتخاباتی، هنوز تحقیقات و مطالعات جامع و کاملی در کشورمان دربارة نوع نظام انتخاباتی بهکاررفته در انتخابات برگزارشده در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی و نیز پیامدها و تأثیرات سیاسی این نظامهای انتخاباتی صورت نگرفته است. در این مقاله تلاش شده است ضمن بررسی انواع مختلف نظامهای انتخاباتی که در کشورهای دموکراتیک در سطح جهان به کار میرود، نوع نظام (های) انتخاباتی بهکاررفته در انتخابات برگزارشده در سالهای پس از انقلاب اسلامی در ایران مطالعه شود. نتیجة تحقیق حاکی از آن است که نظام انتخاباتی بهکاررفته در انتخابات مجلس شورای اسلامی در سالهای پس از انقلاب اسلامی نظام انتخاباتی دومرحلهای بوده است که از جمله نظامهای انتخاباتی اکثریتی محسوب میشود.
خلاصه ماشینی:
٣. انواع نظام های انتخاباتی و کاربرد آن ها در سطح جهان تعداد نظام های انتخاباتی بی شمار است (٥-٤ :٢٠١١ ,Farell)، با این حال بـر اسـاس چهـار فاکتور پیش گفته ، یعنی فرمول انتخاباتی ، ساختار برگه های رأی دهـی ، وسـعت حـوزه هـای انتخابیه ، و حد نصاب انتخاباتی می توان نظام های انتخاباتی رایج را به چهار شاخة اصـلی و دوازده شاخة فرعی تقسیم کرد (رینولدز و دیگران ، ١٣٩١: ٥٥؛ هیوود، ١٣٨٩: ٣٤٢).
به طور کلی ، با توجه به ویژگی های فوق می توان گفت که نظام انتخاباتی مطرح شده در نخستین قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی نظام انتخاباتی دومرحله ای است که یکی از انواع نظام های اکثریتی محسوب می شود (ساختار برگه های رأی دهی : کاندیدامحور؛ فرمـول انتخاباتی : اکثریتی ؛ وسعت حوزه های انتخابیه : متنوع ؛ حد نصاب انتخابـاتی : در مرحلـة اول نصف به علاوه یک آرا و در مرحلة دوم وجود نداشت ).
به طور کلی ، بر اساس ویژگی های فوق می توان گفت نظام انتخاباتی برآمـده از دومـین قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی که در سـال ١٣٦٢ بـه تصـویب رسـید یـک نظـام انتخاباتی دومرحله ای بود (ساختار برگه هـای رأی دهـی : کاندیـدامحور؛ فرمـول انتخابـاتی : اکثریتی ؛ وسعت حوزه های انتخابیه : متنوع ؛ حد نصاب انتخاباتی : در مرحلة اول ، ابتدا نصف به علاوه یک آرا و سپس یک سوم کل آرا، و در مرحلة دوم وجود نداشت ).