چکیده:
مشاء مورد بررسی این مقاله، مشخص نمودن ماهیت رای خاص بوعلیسینا در معرفتشناسی اخلاقی آثار مشرقی تحت عنوان «شهود عقلی» است. در بررسی ماهیت شهود عقلی، این نوع شهود برحسب مولفههای تشکیلدهنده آن بررسی میگردد؛ یعنی در اینجا به مواردی توجه خواهد شد که ذیل عنوان «شهود عقلی»، بعنوان منابع کسب معرفت اخلاقی برای ابنسینا مطرح بوده و بنظر میرسد که شهود عقلی از ترکیبی از آنها بوجود میآید. به این منظور ابتدا به معرفی عناصر معرفتی موجود در شهود عقلی در رویکردی امروزین پرداخته و روشن میکنیم که شهود عقلی از در کنار هم قرار گرفتن سه جزء معرفتی شهود، درونگرایی و عقل تشکیل شده است. در ادامه، نقش هرکدام از این سه مولفه در کارکرد معرفتی شهود عقلی نزد ابنسینا مشخص میگردد. سپس سعی میشود تا با بیان نقش شهود در معرفتشناسی اخلاقی شهودگرایان معاصر، کارکرد خاص این طرح معرفتی نزد معاصران بررسی گردد و با مقایسة نظریات ایشان با ابنسینا، بطور دقیقتر چیستی شهود نزد ابنسینا و نقش مولفههای تشکیلدهنده آن روشن شود.
خلاصه ماشینی:
در بررسی ماهیت شهود عقلی، این نوع شهود برحسب مؤلفههای تشکیلدهندۀ آن بررسی میگردد؛ یعنی در اینجا به مواردی توجه خواهد شد که ذیل عنوان «شهود عقلی»، بعنوان منابع کسب معرفت اخلاقی برای ابنسینا مطرح بوده و بنظر میرسد که شهود عقلی از ترکیبی از آنها بوجود میآید.
سپس سعی میشود تا با بیان نقش شهود در معرفتشناسی اخلاقی شهودگرایان معاصر، کارکرد خاص این طرح معرفتی نزد معاصران بررسی گردد و با مقایسة نظریات ایشان با ابنسینا، بطور دقیقتر چیستی شهود نزد ابنسینا و نقش مؤلفههای تشکیلدهندۀ آن روشن شود.
کلید واژهها: ابنسینا، معرفتشناسی، شهود عقلی، شهودگرایان * * * مقدمه در بررسی ماهیت شهود عقلی، این نوع شهود برحسب مؤلفههای تشکیلدهندۀ آن که بنظر میرسد بعنوان منابع کسب معرفت اخلاقی برای ابنسینا مطرح بوده و شهود عقلی از ترکیبی از آنها بوجود می¬آید، امکانپذیر است.
شهودگرایان به این اعتقاد ندارند که اصول بدیهی اخلاق باید برای همة کسانی که آنها را در نظر دارند روشن باشند؛ بلکه ایشان میپذیرند که ممکن است بر سر اینکه چه اصولی بدیهیند و آنها چه تعداد هستند عدم توافق وجود داشته باشد.
نزد شهودگرایان حقایق پایهیی اخلاق اولا، از قبل در درون و در ذهن ما وجود دارند و ثانیا، تأمل عقلی بالغ ابزار دست یافت به آنها برحسب شهود عقلی است؛ اما نزد ابنسینا حقایق اخلاقی اولا، در جهان عقل فعال حاضر است و ثانیا، دستیابی به این حقایق، بدنبال افاضات عقل فعال ممکن است که دروننگری و تأمل عقلی زمینههای لازم را برای دریافت این افاضات آماده میکنند.