چکیده:
گردشگری روستایی با وجود برخورداری از ماهیت های متفاوت، در همه شرایط دارای بار فرهنگی عظیمی می باشد. این اثرگذاری و اثرپذیری فرهنگی در هر دو جامعه میزبان و میهمان مشاهده می شود که بستگی به شرایط اجتماعی، پذیرش یا رد آن متفاوت می باشد. شناخت اثرات گردشگری بر روی جوامع میزبان، یکی از حوزه های اصلی مورد علاقه برای جغرافیدانان و همچنین دیگر محققان گردشگری است. اثرات حاصل از گردشگری به دو صورت مثبت و منفی می باشد که در بررسی و تحلیل اثرات آن بر جامعه میزبان باید هر دوی آن ها را مورد مطالعه قرار داد. یکی از مهم ترین ابعاد گردشگری، بعد فرهنگی می باشد. در واقع آثار فرهنگی و اجتماعی گردشگری از جمله مهم ترین ملاحظات توسعه گردشگری در هر منطقه به ویژه در مناطق روستایی بشمار می رود که تاثیرپذیری و تاثیرگذاری فرهنگی بین جامعه میزبان و میهمان بسیار بالا می باشد و تاکنون در محافل علمی کمتر مورد کاوش و بررسی قرار گرفته است. این نوع گردشگری که مطرح شدن آن منوط به وجود آثار و جاذبه های فرهنگی می باشد، با عنوان گردشگری فرهنگ محور یاد می شود، از آنجا که در منطقه سولقان آثار گردشگری مذهبی و فرهنگی زیادی وجود دارند، از این رو، هدف این پژوهش شناخت اثرات و پیامدهای گردشگری روستایی با تاکید بر راهبرد فرهنگ محور در منطقه سولقان می باشد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات در این پژوهش از نوع میدانی و از طریق پرسشنامه محقق ساخته است. جامعه آماری مورد مطالعه 360 نفر در دو گروه گردشگران و جامعه محلی بوده که از طریق فرمول کوکران به دست آمده است. برای تعیین مقدار روایی ابزار پرسشنامه از روش صوری (تایید خبرگان دانشگاهی) استفاده شد و برای تعیین پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد که برای پرسشنامه گردشگران 0/81 جامعه محلی 0/84 و مدیران و کارشناسان 0/82 بدست آمده است. تحلیل ها داده از طریق آزمون همبستگی، آزمون t تک نمونه ای و مدل چند معیاره پرومتی انجام شد که نتایج به دست آمده نشان داد که، بین اثرات توسعه گردشگری با تغییرات اجتماعی- فرهنگی در روستاهای مورد مطالعه رابطه معنادار وجود دارد و بیشترین اثرات در زمینه تغییر در نحوه پوشش جوانان روستا و تغییر آداب و رسوم مردم محلی مشاهده می شود. همچنین نتایج نشان می دهد که بیشترین تغییرات در بعد فرهنگی با مقدار t محاسبه شده 49/318 می باشد. بر اساس نتایج به دست آمده از مدل پرومتی بیشترین اثرات و تغییرات اجتماعی- فرهنگی رخ داده در روستاهای سولقان و امام زاده داوود و سنگان بالا می باشد. بنابراین می توان بیان کرد که توسعه گردشگری در روستاهای منطقه مورد مطالعه تاثیرات عمیقی بر تغییرات اجتماعی- فرهنگی دارد.
خلاصه ماشینی:
"جدول 5: آزمون t-test تک نمونه ای جهت معناداری ارتباط بین گسترش گردشگری و افزایش آثار منفی اجتماعی- فرهنگی متغیرها مقدار t درجه آزادی معناداری تغییر آداب و رسوم 445/23 359 000/0 پوشش و آرایش جوانان 612/23 359 000/0 کمرنگ شدن فرهنگ معنوی 579/17 359 000/0 حفظ میراث فرهنگی 269/18 359 000/0 بهبود و افزایش سطح فرهنگ روستاییان 365/21 359 000/0 پایبندی به آداب و رسوم محلی 341/16 359 000/0 ارزش یافتن مادیات 782/19 359 000/0 تخریب چشم انداز روستا 225/17 359 000/0 کمرنگ شدن نقش خانواده 445/21 359 000/0 احساس بیگانگی 811/16 359 000/0 کم ارزش شدن فرهنگ روستایی 556/19 359 000/0 بروز تهاجم فرهنگی 359/21 359 000/0 احیای رسوم محلی 372/12 359 000/0 معرفی ایده های نو 192/22 359 000/0 از بین رفتن انسجام و صمیمیت 116/3 359 000/0 تغییر الگوی زندگی 600/3 359 000/0 ایجاد نفرت نسبت به گردشگران 666/2 359 000/0 ایجاد تنش و تضاد بین ساکنان محلی و گردشگران 916/2 359 000/0 از بین رفتن آرامش ساکنان محلی 666/3 359 000/0 کاهش مهاجرت 983/2 359 000/0 افزایش میزان جرم و جنایت 250/3 359 000/0 شناخته شدن روستا در سطح منطقه 950/3 359 000/0 افزایش احساس تعلق خاطر در بین روستاییان 150/3 359 000/0 افزایش روحیه مشارکت 733/2 359 000/0 تمایل به ماندگاری جمعیت در روستا 050/3 359 000/0 بهسازی و ارتقا شرایط زیستی 683/3 359 000/0 افزایش و بهبود روابط اجتماعی 400/3 359 000/0 افزایش و بهبود نقش زنان 133/3 359 000/0 کاهش مفاسد و انحرافات 516/3 359 000/0 افزایش روحیه جمع گرایی به جای فردگرایی 950/2 359 000/0 منبع: یافته های تحقیق در مجموع مقدار محاسبه شده برای هر دو شاخص به ترتیب 465/41 و 318/49 میباشد، محاسبه هر دو این مقادیر در سطح معناداری 000/0 میباشد و درجه آزادی موجود نیز 359 میباشد."