چکیده:
کتاب های درسی، در کنار آموزش دانش آموزان، آن ها را برای پذیرش نقش های متناسب با ویژگی های جنسیتی شان، آن گونه که مدنظر مولفان این کتب است، آماده می کنند. پژوهش حاضر در صدد است به چگونگی بازنمایی نقش اجتماعی ـ سیاسی زنان در کتاب های درسی دو مقطع ابتدایی و راهنمایی، در سال تحصیلی 1391ـ1392 بپردازد. روش تحقیق، تحلیل محتوای کمی بر اساس شاخص جنسیت در بین تصاویر و متن دروس است. آنچه مسلم است، باید دید عمومی به نقش های زنان بسط داده شود و بسیاری فعالیت ها مانند: فعالیت های خیریه و امور عام المنفعه، امدادگری، و انجام دادن فریضه های اجتماعی مهمی مانند: امر به معروف و نهی از منکر به منزله فعالیت های اجتماعی مهمی که زنان جامعه به آن مشغول اند مورد توجه قرار گیرد. همچنین، دسته بندی و تحلیل محتوای گزاره های توصیفی و هنجاری نشان می دهند که بیشتر گزاره ها و تصاویر موجود در کتاب های درسی توصیفی است، اما توصیف آن ها از مقوله های نقش آفرینی زنان در عرصه های سیاسی و اجتماعی، در بیشتر موارد، حضور گسترده و رو به افزونی زنان را در فعالیت های اجتماعی به درستی منعکس نمی کند.
خلاصه ماشینی:
همچنین ، دسته بندی و تحلیل محتوای گزاره های توصیفی و هنجاری نشان می دهند که بیشتر گزاره هـا و تصـاویر موجـود در کتـاب هـای درسی توصیفی است ، اما توصیف آن ها از مقوله های نقش آفرینی زنان در عرصه های سیاسی و اجتماعی ، در بیشـتر موارد، حضور گسترده و رو به افزونی زنان را در فعالیت های اجتماعی به درستی منعکس نمی کند.
این پژوهش مؤلفه های مربوط به نقش اجتماعی را به تفکیک جنس با توجه بـه مـتن یـا تصویر، توصیفی یا هنجاری بودن در کتاب های درسی دورة ابتدایی و راهنمایی بررسی میکند، تا با آشکارکردن نقاط قوت به استمرار و تقویت آن ها کمک کند و بـا نشـان دادن کاسـتیهـای الگوی ارائه شده برای نقش پذیری و فعالیت اجتماعی، در جهت رفع این نقـایص در کتـاب هـای موجود و در فرایند تألیف کتاب های جدید گام بردارد.
بنابراین ، ما در این تعریف گسترش یافته هرگونه کمک مستقیم زنان به ارتقای وضعیت جامعه از نظر ارتباط های مدنی و همیاریهای اجتماعی، یا هرگونه عمل آگاهانه به منظور تقویت همبستگی و نشاط اجتمـاعی و کارآمـدی در مسیر سعادت بشری را مشارکت اجتماعی به حساب میآوریم ؛ مثلا، امر به معروف و نهـی از منکر، که مهم ترین مفهوم اجتماعی در گزاره های دین اسلام است ، فریضه ای است که سایر فریضه ها به واسطۀ آن برپا میشوند و موجب سامان یافتن امور و احقاق حقوق و آبادانی زمین است [١٩،ص ٥٦] که بسیار به آن سفارش شده و در این سفارش تفاوتی بین مرد و زن وجود ندارد [توبه /٧١].