چکیده:
امیر ابومحمد عمادی غزنوی از شاعران سرشناس قرن ششم هجری قمری است که در زمان حیات از شهرت بسزایی برخوردار بوده است. با این حال از زندگی او آگاهی زیادی نداریم و دیوان اشعارش نیز تاکنون به دست ما نرسیده است. در این مقاله، نویسنده کوشیده است با شناسایی منابع متعدد و گاه جدید و با اتکا بر اشعار چاپشده و چاپنشدة عمادی، پرتو تازهای بر زندگی این شاعر بزرگ عهد سلجوقی بیفکند. در پایان، از خلال کتابهای چاپی و جنگها و مجموعههای خطی، مآخذ اشعار عمادی ـ که برای جمعآوری و تدوین دیوان وی باید از آنان استفاده شود ـ معرفی شده است.
خلاصه ماشینی:
منابع عصری و نزدیک به روزگار حیـات ، نـامش را «عمـادی» (عـوفی، ١٣٣٥: ٣٣٣؛ قـوامی رازی، ١٣٣٤: ٢١؛ سید حسن غزنـوی، ١٣٦٢: ١٩٠، ٢٢٨؛ انـوری، ١٣٧٦: ٤٨٧، ٧٦٠؛ نجـم الـدین قمـی، ١٣٨٨: ٤٣، ١٦٧؛ «مجمع الرباعیات »، ١٣٨٩: ٤٩؛ راوندی، ١٣٣٣: ٥٧، ٢٠٩؛ «دو دیـوان کهـن از روزگـار مغـول »، ١٣٨٩: ١٢٥؛ ابـن اسـفندیار، ١٣٢٠: ١٠٧؛ شـمس قـیس ، ١٣٣٨: ٢٦١، ٣٢٥، ٣٦٦، ٣٧٥، ٤٠٨، ٤١٠، ٤١٦، ٤٦٥؛ کمال الدین اسماعیل ، ١٣٤٨: ٣٢٥؛ سـیف الـدین اسـفرنگی، ١٣٥٧: ٥٩٩؛ مجـد همگـر، ١٣٧٥: ٦٣٠)، «عمادالــدین » (نجــم الــدین قمــی، ١٣٨٨: ٣٣، ١٦٧)، «عمــادی غزنــوی» (همــان : ٣٣؛ مجموعۀ شمارة ٢٤٤٩ کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهـران : ١٢٤)، «امیـر عمـادی» (راونـدی، ١٣٣٣: ٢٠٩- / ٢١٠)، «عمادالدین غزنوی» (عوفی، ١٣٣٥: ٤٣٠)، «عماد غزنوی» (جمال خلیل شروانی، ١٣٧٥: ٣٠٤، ٣٧٢، ٦٦١) ثبت کرده اند.
از مدحی که برای قوام الدین وزیر سروده (نجـم الـدین قمـی، / ١٣٨٨: ٣٣؛ ناصرالدین منشی، ١٣٣٨: ٧٦؛ عمـادی شـهریاری، ١٣٨١: ١٤٢) معلـوم مـیشـود کـه دست کم از آغاز پادشاهی طغرل به دستگاه سلاجقه راه یافته بوده و احتمالا قصیدة «کار خرد ساخته است کام خرد حاصل است / هیچ بهانـه نمانـد شـاه جهـان طغـرل اسـت » (عوفی، ١٣٣٥: ٤٣٣-٤٣٤) را هم پس از مسلم شدن ملک بر طغـرل در جمـادیالآخـر ٥٢٦ ساخته است .
ـ در سفینۀ شمارة ٥٣١٩ کتابخانۀ ملی ملک (٣٤٣-٣٤٥) که کتابـت قـرن دهـم اسـت ولی احتمالا در نیمۀ دوم قرن هشتم تدوین شده ، یک قصیدة کامل (قصیدة ٣٩ دیوان چاپی است که در این سفینه شش بیت بیشتر دارد) و دو بیت نویافته آمده است (همان : ٥٨١).