چکیده:
پژوهش حاضر، با نگاه جامعهشناسی زیستمحیطی به آزمون تجربی تأثیر نگرش، اثربخشی ادراکی و ارزش زیستمحیطی بر رفتار مصرف برق میپردازد و به دنبال پاسخگویی به این سؤال اساسی است که تا چه اندازه نظریة رفتار برنامهریزی میتواند رفتار مصرف انرژی برق خانگی را تبیین کند؟ براساس نظریة رفتار برنامهریزی شده، مدیریت مصرف برق از سوی فرد، ابتدا بهوسیلة نگرش وی نسبت به مصرف انرژی و سپس، تحتتأثیر اثربخشی ادراکی او از رفتار نسبت به مصرف انرژی و درنهایت، ارزشهای زیستمحیطی است. مطالعه حاضر در بین مشترکان برق خانگی ساکن مناطق شهری تحت پوشش شرکت توزیع نیروی برق مازندران در سال 1392 و با استفاده از روش پیمایشی انجام شده است. برای تعیین نمونه، از شیوه نمونهگیری تصادفی ساده استفاده شده است و 437 نفر بهعنوان نمونه بررسی شدهاند. ابزار این پژوهش پرسشنامه بوده و برای سنجش اعتبار و روایی سؤالات، بهترتیب از اعتبار صوری و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. نتایج پژوهش حاضر گویای آن است که رفتار مصرف برق خانوار را تنها به میزان معینی میتوان از طریق نظریه رفتار برنامهریزی شده تببین کرد. بر این اساس، رفتار مصرف برق نهتنها مبتنی بر نظریه رفتار برنامهریزی شده است، بلکه به نظر میرسد تحتتأثیر متغیرهای اجتماعیـ فرهنگی دیگری نیز قرار دارد.
This study tries to examine the role of attitudes، perceived efficacy and environmental valueon electricity consumption behaviorwith sociological orientation. It seeks to answer to this question that to what extent theory of planned behavior might explain electricity consumption behavior at home? According to the theory of planned behavior، an individual initially is influenced by his/her attitude toward energy consumption first، then by perceived efficacy toward energy consumption behavior and finally، by environmental values. The population of this study is consisted of household electricity customers in urban area serviced by Cooperation of Electricity Distribution in West Mazandaran in 2014.Using random sampling method، 437 customers were selected to complete the questionnaires. Validity and reliability of the instrument were confirmed by local expertise and Alpha respectively. The results of the study show that there is a relationship among three components of the theory of planned behavior and electricity consumption management. The study concludes to suggest future researcher to apply different sociological theories to explain customers’’ electricity consumption.
خلاصه ماشینی:
"تحلیل اجتماعی رفتار مصرف برق صادق صالحی ١ ، لقمان امامقلی 2 تاریخ دریافت : ١٣٩٣/٢/١٨- تاریخ پذیرش : ١٣٩٣/٥/١٣ چکیده پژوهش حاضر، با نگاه جامعه شناسی زیست محیطی به آزمون تجربی تأثیر نگرش ، اثربخشی ادراکـی و ارزش زیست محیطی بر رفتار مصرف برق میپردازد و به دنبال پاسخ گویی به این سؤال اساسـی اسـت که تا چه اندازه نظریۀ رفتار برنامه ریزی میتواند رفتار مصرف انرژی برق خانگی را تبیین کند؟ براساس نظریۀ رفتار برنامه ریزی شده ، مدیریت مصرف برق از سوی فرد، ابتدا به وسـیلۀ نگـرش وی نسـبت بـه مصرف انرژی و سپس ، تحت تأثیر اثربخشی ادراکی او از رفتار نسبت بـه مصـرف انـرژی و درنهایـت ، ارزش های زیست محیطی است .
به عبارت دیگر، سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که تا چـه اندازه نظریۀ رفتار برنامه ریزی میتواند رفتار مصرف انرژی برق خانگی را تبیین کند؟ چارچوب نظری در سال های اخیر، مفهوم رفتـار زیسـت محیطـی مـورد توجـه بسـیاری از پژوهشـگران حـوزة محیط زیست قرار گرفته است و نظریه های متعددی مثل نظریۀ جامعۀ مخاطره آمیز بک ، نگـرش جدید زیست محیطی دانلپ ، کـاتون و ون لایـر، ارزش هـای فرامـادی اینگلهـارت ، چرخـۀ کـار یکنواخت تولید اشنابرگ و همکاران و نظریۀ رفتار برنامه ریزی شدة فیش بین و آیـزن ٩ در ایـن حوزه شکل گرفته است (امامقلی، ١٣٩٠).
ضریب بتای استانداردشدة رگرسیون خطی در ارتباط با روابط بین متغیرهای مسـتقل با رفتار مصرف برق ، نشان داده است که متغیرهای ذیل به ترتیـب ، بیشـترین نقـش را در تبیـین تغییرات مدیریت مصرف برق داشته اند: اثربخشی ادراکی، نگرش نسبت بـه مـدیریت مصـرف انرژی و ارزش زیست محیطی (لازم به ذکر است سـطح معنـاداری همـۀ متغیرهـا ٠/٠٠٠ بـوده است )."