چکیده:
علوم انسانی را میتوان یکی از شیوههای گوناگون پردازش و ثبت تجارب انسانی دانست. ماهیت چندبعدی انسان موجب میشود که هیچ حوزهای از علوم انسانی نتواند بهتنهایی از وجود او رمزگشایی کند. در این پژوهش، بعد از اشاره به ماهیت زبان و زبانشناسی و علوم انسانی و ارائۀ تاریخچۀ مختصری از شکلگیری رشتۀ زبانشناسی با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و مقایسۀ آرای متفاوت متخصصان ایرانی و غیر ایرانی، رابطۀ زبانشناسی با جامعهشناسی، مردمشناسی، روانشناسی، تاریخ، فلسفه، سیاست، حقوق، و غیره و جایگاه آن در برنامۀ درسی این رشتهها در دانشگاههای ایران بررسی میشود. نتایج حکایت از بعد میانرشتهای زبانشناسی و پیوند عمیق و دیرینۀ آن با حیطههای مورد بررسی دارد؛ پیوندی دوسویه که در مواردی به شکلگیری شاخههای میانرشتهای گوناگون در زبانشناسی منجر شده است. با وجود این، جای این حیطههای میانرشتهای در برنامۀ درسی مصوب بیشتر رشتههای مورد بررسی خالی است؛ هرچند در برخی از دانشگاهها تلاشهایی برای ارائۀ چنین دروسی برای یک گروه آموزشی خاص صورت گرفته است.
Humanities can be described as the study of different ways in which people all around the world، in different periods of time، process and document the human experience. The nature of human beings as multidimensional creatures urges the necessity of multidisciplinary concerns in humanities in which linguistics is included. In this article، after discussing the nature of language، linguistics، and humanities a short history of development of this field as a scientific study is presented. Using a descriptive-analytic method، the role of linguistics as a scientific study of language is discussed in relation to other fields of humanities including sociology، anthropology، psychology، history، philosophy، politics and law. This study shows that there is a deep and undeniable relation between linguistics and other fields in humanities which itself sometimes results in developing different interdisciplinary branches in linguistics.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش ، بعد از اشـاره بـه ماهیـت زبان و زبان شناسی و علوم انسانی و ارائۀ تاریخچۀ مختصـری از شـکل گیـری رشـتۀ زبان شناسی با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و مقایسۀ آرای متفاوت متخصصـان ایرانی و غیر ایرانی ، رابطۀ زبان شناسی با جامعه شناسـی ، مـردم شناسـی ، روان شناسـی ، تاریخ ، فلسفه ، سیاست ، حقوق ، و غیره و جایگاه آن در برنامۀ درسی این رشـته هـا در دانشگاه های ایران بررسی می شود.
در سال های اخیر شاهد جریان تخصصی شدن مطالعات این حیطه نیز بوده ایم ، کـه در تأسـیس رشته هایی چون زبان شناسی رایانشی ، علوم شناختی ـ زبـان شناسـی ، و غیـره از یـک سـو و هرچه تخصصی ترشدن همایش ها و نشست های علمی از سوی دیگر نمود یافته اسـت .
از میان پژوهش های غیر ایرانی نیز می توان به مقالۀ ساپیر (١٩٢٩ ,Sapir) با عنوان «جایگاه زبان شناسی بـه عنـوان یک علم » اشاره کرد که رابطۀ این رشته را با رشته هایی چون جامعه شناسی ، مردم شناسی ، و روان شناسی شرح داده است .
, 2012: 4-6) بررسی برنامۀ درسی رشتۀ تاریخ در مقطع کارشناسی نشان می دهد که با وجود مباحثی چون مبانی علم سیاست ، کلیات جغرافی (با تکیه بر جغرافیای ایران )، مبانی جامعه شناسـی ، روان شناسی اجتماعی ، ادیان ایران باستان ، و فرهنگ و تمدن ایران ، هیچ واحدی مـرتبط بـا زبان شناسی در برنامۀ درسی این رشته گنجانده نشده است .