چکیده:
مهم ترین هدف اسلام، سیر معنوی بشر به سوی خدا و تقرب به اوست. هدف این مقاله، ارائه برنامه سیر و سلوک معنوی است که توسط اهل بیت علیهم السلام ارائه شده. از این رو، نوشتار با تمرکز بر احادیث منقول از رسول اعظم و امامان معصوم علیهم السلام، به شیوه توصیفی و تحلیلی تلاش دارد تعالیم آنان را در زمینه سلوک معنوی ارائه نماید. در دیدگاه اهل بیت علیهم السلام مسیر سلوک معنوی به سوی خداست و به تقرب به خدا و فنای در او منتهی می گردد. طی این مسیر، نیازمند بهره گیری از راهنمایان سلوک و رفیقان سلوکی است. در این راه، سالک باید موانع درونی و برونی سیر در کوی الهی را بزداید و با انجام عوامل سیر در راه خدا، که جامع آنها طاعت الهی است، درجات چهارگانه تشکیکی سلوک، یعنی اسلام، ایمان، تقوا و یقین نایل گردد.
The most important aim of Islam is man’s spiritual wayfaring towards God and seeking nearness to Him. The present paper seeks to show the style of spiritual wayfaring، followed by the Holy Prophet’s Household. Resting on the hadiths narrated from the Holy Prophet and Infallible Imams (peace be upon them) and using an analytical-descriptive method، this paper seeks to expound their teachings on spiritual wayfaring. In their view، spiritual wayfaring points out the way to God and nearness to and annihilation in Him. For traversing this path، one cannot do without the guidelines of the pioneers in spiritual wayfaring. The wayfarer should remove the internal and external obstacles in the path leading to God; thus attaining the four-fold stages of spiritual wayfaring; namely، Islam، faith، piety، and certainty، taking into account the factors of spiritual wayfaring، the umbrella of which is obedience to God.
خلاصه ماشینی:
"بر این اساس، پیامبر اکرم صل الله علیه و آله و اهل بیت معصومش علیهم السلام راه خدا معرفی شده اند که موجب وصال انسان به خداوند متعال می گردند (مجلسی، 1403ق، ج16، ص 358-359).
بر این اساس، در تعالیم اهل بیت علیهم السلام نفس اماره دشمن ترین موجودات نسبت به انسان (ابن فهد حلی، 1407ق، ص 314)، منشأ هر شر و همدم هر بدی معرفی شده است که انسان را به عصیان سوق می دهد و با طاعت الهی مخالفت می کند و همنشین شیطان می باشد (مجلسی، 1403ق، ج74، ص23).
برجسته ترین اعمال قلبی را، که در سخنان اهل بیت علیهم السلام عامل صعود و ترقی انسان در سیر او معرفی شده، می توان بر مبنای تحلیل عقلی بدین ترتیب برشمرد: تفکر «تفکر»، نقشی اساسی در ابتدای سلوک و در ادامه آن دارد؛ زیرا تفکر عامل بیداری انسان و آگاهی او از جایگاهش در نظام هستی و نسبت او با مبدأ، معاد و سایر موجودات است و او را وادار به تلاش برای بهره برداری هرچه بهتر از نعمت های الهی در زندگی دنیوی برای رسیدن به مقصد حقیقی می کند.
مهم ترین این اعمال بدنی که به طور ویژه در سخنان اهل بیت علیهم السلام، برای تقرب انسان به حق تعالی مورد تأکید قرار گرفته عبارتند از: نماز «نماز» یکی از برترین موجبات تقرب افراد متقی به خداست (کلینی، 1429ق، ج6، ص7)؛ زیرا اولا، نماز ذکر و یاد خداست (طه: 14) و خداوند خود را همنشین کسانی معرفی کرده که به ذکر او مشغولند (همان، ج4، ص361)."