چکیده:
سیل یکی از انواع مخاطرات طبیعی است که بسیاری از اجتماعات ازجمله روستاییان حاشـیه رودخانـه هـا هرساله تلفات جبرانناپذیری از وقوع آن متحمل می شوند؛ لذا امروزه برای کاهش آسیب های ناشی از وقوع سیلاب، مدیریت و برنامه ریزی بلندمدت به همراه آیندهنگری و مشارکت همزمان گروههای تصمیم گیـر و مردم به عنوان ذینفعان اصلی اجتنابناپذیر است . بر این اساس در این مطالعه با ترکیب برنامه ریزی راهبردی و شیوه مدیریت مشارکتی ازدیدگاه دو گروه روستاییان و مسئولین در حوضه آبریز قره چای رامیان گرگـان رود، تلاش شده تا به ارائه راهبرد کانونی مناسب در جهت مدیریت سیل و کاهش اثرات منفی آن در مناطق روســتایی پرداختــه شــود. بــرای ایــن منظــور روششناســی توصــیفی - تحلیلــی در چــارچوب مــدل SWOT(SWOC) و تکنیک چند معیاره TOPSIS به کار گرفته شد و نتایج به دسـت آمـده از محاسـبات مدل راهبردی نشان داد که در هر دو سطح مسئولین و مردم روستایی ، جهت گیری عمده در وضع موجـود به سوی راهبرد محافظه کارانه یا بازنگر مـی باشـد کـه دارای ١٠ اسـتراتژی اسـت . همچنـین اولویـت بنـدی استراتژیها بر اساس مدل تصمیم گیری چند معیاره تاپسیس نشان داد که راهبرد «بازنگری در نحوه نظارت بر ساخت وسازها و فعالیت های اقتصادی حاشیه رودخانه ها و استفاده از بدنه کارشناسی و خبرگـان محلـی در ارائه مجوز برای فعالیت در حاشیه رودخانه ها در مناطق روستایی » بـا امتیـاز ٠/٨٤٣ از اولویـت اجرایـی بالاتری نسبت به سایر گزینه ها در روستاهای منطقه مورد مطالعه برخوردار است .
Introduction: Flood is one of the most common natural hazards that are considered as a phenomenon، causing loss of lives and public property and bringing untold misery to the people، especially those in the rural areas. There is also a larger economic impact، as they derail economic activities، thus affecting growth. Over the years، several expert committees have studied the problems caused by floods and suggested measures for their management to the Government. Different measures have been adopted to reduce the flood losses and protect the flood plains. Depending upon the nature of works، flood protection and flood management measures may be broadly classified as under: (a) Engineering / Structural Measures، (b) Non-Structural Measures، (c) Integrated flood management (IFM); as a new approaches for flood management، integrates land and water resource development in a river basin، with a view to maximizing the efficient use of flood plains and minimizing loss of life. A participatory approach which includes a representative range of stakeholders in the decision making process is another key component of IFM. Community activities play an important role as a front line at each stage of flood management that is preparedness for response to and recovery from flood disaster. In addition of people participation، the governmental support systems، with capable cadre is so effective in a successful IFM process. Therefore، in this paper the main goal is strategic flood management in rural area as a vulnerable place in front of disasters and hazard، with emphasize on government and local community participation.
خلاصه ماشینی:
"1 Jigyasu 2 Pandey & Okazaki 3 Medury 4 Buckle جدول ٢ مقایسه رهیافت های مدیریت مخاطرات محیطی (یافته های نظری پژوهش ، ١٣٩٢) رهیافت مدیریت بالا به پایین (سیاست های استاندارد) رهیافت مدیریت پایین به بالا (مبتنی بر جوامع ) رهیافت مدیریت مشارکتی تلفیقی - صرفا تکنولوژی محور - دستوری و کنترلی (بالا به پایین ) - توجه به آئین نامه ها و قوانین - پیوند ضعیف بین مدیریت بلایا و توسعه پایدار - عدم توجه به آسیب پذیری - تصمیمات از مقامات بالا بر اساس درک آنها از نیازها و عـدم توجـه بـه مـشارکت مـردم در فرآینـد تـصمیم گیـری و اجـرای فعالیت ها - دولت مسئول تعدیل بلایا - بی توجهی به تفاوتهای فرهنگی جوامع - بی توجهی به منابع و امکانـات محلـی و توجه به تکنولوژی و مهارتهای خارجی - توجه به اجتماعات تنها به عنوان قربانیان یا گیرندگان کمک ها - مشارکت محور - مردممحور (پایین به بالا) - توجه به موقعیت جوامع و ارزیابی خطر - ارتباط قوی با فرآینـد توسـعه (توجـه بـه پیشرفت عمـومی کیفیـت زنـدگی مـردم و محیط ) - راهبــرد اصــلی کــاهش آســیب پــذیری (افزایش ظرفیت جوامـع بـرای واکـنش بـه وقایع غیرمترقبه ) - تأکید بر مشارکت مردم در تمامی مراحـل تصمیم گیری مدیریت بحران - عــدم پــذیرش مــسئولیت کمــک بــه اجتماعات حادثه دیده توسط نیروهای بیرونی و دولتی - توجه به تفاوتهای اجتماعی و فرهنگی - تأکید بر ظرفیت ها و توانایی های موجود - توجـه بـه جمعیـت محلـی آسـیب دیـده به عنوان افرادی با توانایی عمل و مشارکت - رویکردهای مشارکتی همسو با تکنولـوژیهـای بـه روز مدافع زیست محیط پایدار - مــدیریت ســازگار بــا نیازهــای مردمــی بــا اتخــاذ سازگارترین تکنولوژی ها - راهبرد مدیریتی مشارکتی با انطباق عقاید مردم محلی و نهادهای قدرتی بالادست - راهبرد مدیریتی قانونمحور بـرای نهادهـای مـسئول طبق قوانین اولویـت بنـدیشـده بـر اسـاس نظـرات و نیازهای مردم محلی - راهبردی انطباقی بین سیاست های مدیریتی با شرایط محیطی و محلی در تدوین قوانین - اتخاذ راهبردی توسعه مبنا بـا هـدف ارتقـای سـطح استانداردهای مقاومتی و زیرساختی - رویکرد مشارکتی محور با توجـه بـه ابعـاد مـؤثر در پایداری اکولـوژیکی در مـدیریت (زیرسـاختی ، فنـی ، اقتصادی) - راهبردهای همسو با توانمندسازی اجتماعات محلـی در جهت برطرف نمودن ابعاد آسیب پذیری اجتماعات - نهادســازی بــرای ارتقــاء ظرفیــت هــای اقتــصادی، اجتماعی و زیست محیطی اجتماعـات واقـع در خطـر (ارتقاء استانداردها) - راهبرد مشارکتی بین مردم و نهادهای زیربط مدیریت بحران(جهت اجماع نظر و سیاسـت گـذاری در تعیـین اولویت های پیش روی یک اجتماع در طـی بحـران و سپس تصمیم گیری) - راهبرد نظارتی و اجرایی نهادها توأم با مشارکت مردم محلی به طورکلی می توان گفت که رهیافت مدیریت بالا به پایین سیل منطبق با رویکرد مدیریت سازهای بـوده و رهیافـت مدیریت پایین به بالا را در رویکرد غیر سازه ای می توان مشاهده کرد."