چکیده:
الطبقات الکبری اثر محمد بن سعد بصری (د230ق) از کتاب های مهم و کهن درشرح حال پیامبر (ص)، صحابه، تابعین و روات حدیث تا آغازین سال های سده سوم هجری است. پژوهش حاضر با بررسی موردی زندگانی امام علی علیه السلام در این کتاب، به تبیین تفاوت گزارشهای محدثان و مورخان درباره حوادث صدر اسلام اختصاص دارد. یافته های آن نشان می دهد که ابن سعد به عنوان یک محدث- مورخ به سبب پایبندی به رعایت ضوابط و باورهای اهل حدیث، در توضیح وقایع صدراسلام، گاه سیر حوادث را به گونه ای متفاوت از مورخان نشان داده است.
Al-Tabaqat al-Kubra by Muhammad b. Sa‘d Basri (d. 230/844) is one of the significant books on the biography of the Prophet (S.A.W.)، his companions، successors to the companions، and the transmitters of hadith up to the early decades of third AH century. With a case study of Imam ‘Ali’s life in this book، the present research seeks to elucidate the difference of the reports presented by the traditionists and historians concerning the incidents of the early period of Islam. The findings of this research indicate that Ibn Sa‘d، as a traditionist-historian، has sometimes reported the course of events differently from the historians due to his loyalty to the criteria and beliefs of the scholars of hadith.
خلاصه ماشینی:
نگاه اهل حديثي ابن سعد به تاريخ صدر اسلام بررسي موردي شرح حال امام علي (ع ) در کتاب الطبقات الکبري * دکتر محمدعلي کاظم بيکي/ دانشيار دانشگاه تهران ١ دکتر مصطفي گوهري فخرآباد/ استاديار دانشگاه فردوسي مشهد٢ چکيده الطبقات الکبري اثر محمد بن سعد بصري (د٢٣٠ق ) از کتابهاي مهم و کهـن در شـرح حـال پيامبر (ص)، صحابه ، تابعين و روات حديث تا دهـه هـاي آغـازين سـده سـوم هجـري اسـت .
در پارهاي از آنها تصـريح شده که پيامبر (ص) ايشان را فقط جانشين خود در ميان خانوادهاش قرار داد و در برخي ديگر سخن از جانشيني حضرت علي (ع) در مدينه است (ابن سعد، ٣/ ١٥).
٢ ابن سعد با وجود آن که در حدود نه صفحه را به ماجرايحجّۀ الوداع اختصـاص داده اسـت (همو، ٣٣٦/٢ به بعد) و حتي روايتي در مورد غذا خوردن حضرت علي (ع) با پيامبر (ص) در مراسم حج آورده است (همو، ٣٣٨/٢) از ذکر ماجراي غدير ـ بـا وجـود اسـناد فـراوان آن ـ صرف نظر کرده است .
به نظر ميرسد که ابن سعد در مورد موضع امام علي (ع) نسبت به انتخـاب ابوبکر، دو روش را در پيش گرفته است ؛ از يک سو تنها رواياتي را که نشـان از رضـايت امـام علي (ع) از انتخاب ابوبکر دارد آورده است و از ديگر سو بـا نقـل سـخنان امـام علـي (ع) بـه عباس، ترديد ايشان را در مورد استحقاق خود براي خلافت نشان داده است .