چکیده:
مهمترین آموزه دینی پیامبران الهی، دعوت به یکتاپرستی است. پرستش یکی از نیازهای ثابت و همگانی انسان است، که زمان هیچگاه نمیتواند در آن تاثیر داشته باشد. در مقاله حاضر، کوشیدهایم مفهوم عبادت را با توجه به دیدگاه ابنتیمیه بررسی و نقد کنیم. همچنین، در این مقاله سعی شده است با بررسی واژه «عبادت» در لغت و بیان دیدگاه مفسران، دیدگاه ابنتیمیه نقد شود. در بخش دیگری از مقاله به مصادیقی پرداخته شده که ابنتیمیه آنها را شرک در عبادت میدانست. متاسفانه خطا در فهم معنای عبادت، انگیزه ستیزهجویی و مشرک دانستن موحدان پاکسرشت شده است. لذا بیان دقیق مفهوم عبادت، دست بهانهجویان را کوتاه میکند و مسلمانان را در عبادت راستین الهی استوار میگرداند.
خلاصه ماشینی:
در هر صورت بر فرض اینکه میان دو واژه فرقی نباشد و معنای آن تسلیم و رام شدن باشد پایبند بودن به معنای لغوی و توجه نکردن به نقل این کلمه از معنای لغوی به اصطلاح شرعی، موجب گمراهی شده است و تالی فاسد بسیاری به دنبال داشته است؛ زیرا یقین داریم که عبادت به معنای لغوی آن، یعنی «خضوع» و «فروتنی» و «تسلیم بودن»، موجب شرک و کفر نمیشود، وگرنه همه مردم کافر و مشرکاند؛ و هر فردی در مقابل فرد دیگر نوعی خضوع و فروتنی دارد.
اشکالی که میتوان بر این تعریف ابنتیمیه وارد دانست این است که وی تعریفی برای عبادت، به معنای خاص آن، ارائه نکرده است و کلید حل اختلاف، تفسیر صحیح از لفظ «عبادت» است؛ زیرا آنچه باعث اختلاف شده، تفسیر صحیح از لفظ عبادت است؛ در حالی که او فقط به مصادیق شرک در عبادت از دیدگاه خود پرداخته است.
البته اینکه بگوییم وی تعریفی برای عبادت، به معنای خاص آن، طرح نکرده صحیح نیست و چنانکه گذشت تعریف ابنتیمیه از مفهوم عبادت عبارت است از: «نهایت خضوع» همراه با «نهایت درجهٔ محبت برای خداوند».
پس نزد ابنتیمیه تعریف عبادت به طاعت بدین معنا است که عمل عبادی حاکی از طاعت معبود که به امتثال امر او یا نهی او، محقق میشود هر گاه این فرمانبرداری به سوی خدا جهت گرفته باشد توحید است ولی اگر به سوی غیرخدا جهتگیری کند شرک عبادی است، و چنین موردی فقط در صورتی تحقق مییابد که طاعت غیر در عرض طاعت خدا باشد نه در طول آن.