چکیده:
عدم توجه به سلسله مراتب شهری و نحوهی پراکنش کانونهای شهری در پهنه کشور از یک سو و رشد سریع شهرنشینی از سوی دیگر منجر به گسیختگی و عدم انسجام در ساختار سلسله مراتب شهری شده است. این روند، افزایش تعداد شهرهای کوچک و کم اهمیت بودن نقش شهرهای متوسط و کوچک را در پی داشته است. پژوهش حاضر به دنبال تحلیل تأثیر اندازه دولت بر سلسله مراتب شهری استان همدان در دوره (1390- 1365) است. برای تحلیل سلسله مراتب شهری از قاعده رتبه- اندازه استفاده شده است. نتایج حاصل از بررسی سلسله مراتب شهری استان همدان حاکی از آن است که سلسله مراتب شهری استان در دورهی مورد مطالعه به سمت عدم تعادل میل کرده است. همچنین نتایج حاصل از برآورد مدل مربوط به تأثیر اندازه دولت بر سلسله مراتب شهری استان نشانگر معنی دار بودن تأثیر اندازه دولت بر تعداد و اندازه شهرهای استان همدان است.
خلاصه ماشینی:
همچنین بر اساس این مدل وجود شکاف عمیق بین شهر نخست و شهرهای بعدی نشان دهنده عدم تعادل در توزیع جمعیت شهری استان و تمرکز شدید سرمایه گذاریها، فرصت های شغلی و خدمات برتر و امکانات در مرکز استان بوده است .
در این بخش از پژوهش ، نظام شهری استان همدان بر اساس قاعده رتبه - اندازه زیپف در سال های ١٣٦٥، ١٣٧٥، ١٣٨٥ و ١٣٩٠ مورد مطالعه قرار میگیرد.
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل (٥)- توزیع لگاریتمی مرتبه - اندازه شهرهای استان همدان در سال ١٣٩٠ (مأخذ: نگارندگان ) همان طور که نشان داده شد در سال های مورد بررسی تمامی نقاط شهری استان همدان با کمبود جمعیت مواجه بوده است .
با توجه به این که هدف از انجام این پژوهش تحلیل تأثیر اندازه ی دولت بر سلسله مراتب شهری استان همدان ، در سال های ١٣٦٥، ١٣٧٥، ١٣٨٥ و ١٣٩٠ است ، یک مدل رگرسیونی برای تجزیه و تحلیل موضوع مورد نظر به کارگرفته شده ، که به صورت زیر است : (به تصویر صفحه رجوع شود) که در آن ،h ضریب برآورد شده قاعده رتبه - اندازه و(DB/TB) ، سهم بودجه عمرانی دولت از کل بودجه است .
١- بر اساس مدل رتبه - اندازه ضریب برآوردی این قاعده در سال های مورد بررسی کم تر از عدد یک بوده که این بیانگر عدم تعادل در سلسله مراتب شهری استان همدان است .