چکیده:
موسوعه مصطلحات علم الکلام الاسلامی فرهنگنامهای در علم کلام اسلامی تألیف آقای
دکتر سمیح دغیم است. نویسندة محترم هدف خود را عرضة علم کلام اسلامی در قالب
فرهنگنامه با استناد به آثار کلامی دو فرقة اشعریه و معتزله دانسته است. هرچند این
فرهنگنامه به گفتة مؤلف محترم آن، از ویژگیهایی همچون تنوع منابع، انتخاب موضوعات
اساسی و اصلی و ارائة تعاریف عمده دربارة هر اصطلاح برخوردار است، ضعفهایی نیز
دارد که برخی از آنها بدین قرارند: غفلت از آثار مهم مذاهب مختلف، عدم جامعیت در
قیاس با اصطلاحات کلام اسلامی، بهکارگیری غیر اصطلاح به جای اصطلاح، عدم ارجاع
اصطلاحات مرتبط با یکدیگر، فقدان نظم منطقی متون، تکرار متن، و مطالب بیارتباط.
خلاصه ماشینی:
"هرچند این فرهنگنامه به گفتة مؤلف محترم آن، از ویژگیهایی همچون تنوع منابع، انتخاب موضوعات اساسی و اصلی و ارائة تعاریف عمده دربارة هر اصطلاح برخوردار است، ضعفهایی نیز دارد که برخی از آنها بدین قرارند: غفلت از آثار مهم مذاهب مختلف، عدم جامعیت در قیاس با اصطلاحات کلام اسلامی، بهکارگیری غیر اصطلاح به جای اصطلاح، عدم ارجاع اصطلاحات مرتبط با یکدیگر، فقدان نظم منطقی متون، تکرار متن، و مطالب بیارتباط.
در موسوعه مصطلحات علم الکلام الاسلامی با اینکه سعی بسیاری مصروف شناسایی و استخراج اصطلاحات کلامی شده و 2630[1] اصطلاح ضبط گردیده است، در متون کلامی مذاهب مختلف حتی در منابع موسوعة مزبور اصطلاحاتی دیده میشود که در این فرهنگنامه به چشم نمیخورد؛ برای مثال میتوان اصطلاحات زیر را نام برد: الهیات، امکان اخص، امکان ماهوی، امکان وقوعی، اولویت، اولویت ذاتیه، اولویت خارجیه، اولویت کافیه، اولویت غیرکافیه، ابدی، اسمای حسنی، برهان تمانع، تجرد، توقیف، توقیفیت، جبار، استدراج، حسن شرعی، حکم شرعی، شر بالذات، شر بالعرض، طاقت، عالم امر، عالم باطن، عالم ظاهر، عالم ابداع، عالم شهادت، عالم خلق، غایت، قضای مبرم، قضای معلق، لطف محصل، لطف مقرب، لوح محفوظ، ملت، آبای رسولالله، ابلیس، شیطان، ارهاص، آیت، بعثت، تحدی، ترک اولا، خاتمیت، خارقالعاده، نبوت محمد?
4. عدم تعیین مشترکات لفظی در فرهنگنامهنویسی، تعیین مشترکات لفظی از راه مناسب همچون توضیح داخل کمانک، و ارائة تعریف و مباحث هر یک از معانی به طور جداگانه ضرورت دارد، تا خواننده دچار سردرگمی نشود؛ ولی این امر در موسوعه مصطلحات علم الکلام الاسلامی نادیده گرفته شده است؛ برای مثال برخی از اصطلاحات آن را که در معانی گوناگونی به کار میروند، نام میبریم: اسلام به معنای فعل در برابر ایمان و دین حضرت محمد?"