چکیده:
کشت چای در سال 1279 توسط کاشف السلطنه در ایران رایج گردید . چای اکنون در وسعتی حدود34000 هکتار در ساحل جنوبی دریای خزر کشت م یشود و 107 کارخانه در مناطق کشت مشغول فرآوری اینمحصول می باشند. تا سا ل های اخیر حدود 6/47 درصد مصرف کشور از تولید داخلی تأمین می شد و بقیه از خارج وارد می گردید. در سال های اخیر سهم تولید داخلی از کل مصرف کشور به 5/12 درصد تنزل یافته است . اکنون بیش از صد سال از آغاز فعالیت کشت و صنعت چای ایران م یگذرد ولی این صنعت در شرایط بحرانی قرار دارد. این بحراندر سال 1383 باامتناع کارخانه ها از خرید برگ سبزچای شدت گرفت.درک مشکلات موجود در قلمرو کشت و صنعت چای ایران و عوامل مؤثر آن هدف اصلی تحقیق حاضر م یباشد.تحقیق مبتنی بر داده هایی است که از طریق پژوهش میدانی در 11 مزرعه نمونه چایکاری و مطالعه برخیاسناد آرشیو سازمان چای کشور و دیگر منابع مدون جمع آوری شده است.داده های جمع آوری شده از طریق بررسی ضریب همبستگی بین متغیرها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در بررسی روابط خطی بین متغیرهای کیفی از ضریب همبستگی ناپارامتری «اسپیرمن» استفاده شده است. نتیجه نشان می دهد که ویژگی های اکولوژیکی، نظام مالکیت اراضی، سیاست قیمت گذاری برگ سبز، شیوهفرآوری محصول و نظام بازرگانی مجموعه بهم پیوسته ای را تشکیل م ی دهند که در بحران کشت و صنعت چایایران اثر دارند. در نتیجه چای ایران کیفیت مناسبی نداشته و قادر به رقابت در بازار نمی باشد. کشت چای در سال ١٢٧٩ توسط کاشف السلطنه در ایران رایج گردید. چای اکنون در وسـعـتـی حـدود ٣٤٠٠٠ هکتار در ساحل جنوبی دریای خزر کشت می شود و ١٠٧ کارخانه در مناطق کشت مشغول فـرآوری ایـن محصول می باشند. تا سال های اخیر حدود ٦.٤٧ درصد مصرف کشور از تولید داخلی تأمین می شد و بـقـیـه از خـارج وارد می گردید. در سال های اخیر سهم تولید داخلی از کل مصرف کشور به ٥.١٢ درصد تنزل یافته است . اکنون بیش از صد سال از آغاز فعالیت کشت و صنعت چای ایران می گذرد ولی این صنعت در شرایط بحرانی قرار دارد. این بحران در سال ١٣٨٣ باامتناع کارخانه ها از خرید برگ سبزچای شدت گرفت . درک مشکلات موجود در قلمرو کشت و صنعت چای ایران و عوامل مؤثر آن هدف اصلی تحقیق حاضر می باشد. تحقیق مبتنی بر داده هایی است که از طریق پژوهش میدانی در ١١ مزرعه نمونه چایکاری و مطالعه بـرخـی اسناد آرشیو سازمان چای کشور و دیگر منابع مدون جمع آوری شده است . داده های جمع آوری شده از طریق بررسی ضریب همبستگی بین متغیرها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفـتـه است . در بررسی روابط خطی بین متغیرهای کیفی از ضریب همبستگی ناپارامتری « اسپیرمن » استفاده شده است . نتیجه نشان می دهد که ویژگی های اکولوژیکی ، نظام مالکیت اراضی ، سیاست قیمت گذاری برگ سـبـز، شـیـوه فرآوری محصول و نظام بازرگانی مجموعه بهم پیوسته ای را تشکیل می دهند که در بحران کشت و صنـعـت چـای ایران اثر دارند. در نتیجه چای ایران کیفیت مناسبی نداشته و قادر به رقابت در بازار نمی باشد.
خلاصه ماشینی:
"در ین صورت کیفیت چای مطلوب بوده و تو نسته در بازار رقابت کند و نیازی به حمایت دولت نداشته است اما پرسشی که باقی است ، آن است که چرا با آن که از سال ١٣٧٩ نظام عرضه و تقاضا بر تو ید چـای حاکم شده ین صنعت همچنان در بحران عمیقی دست و پا می زند؟ بحث داده های تحقیق نشان می دهد که چای داخلی قادر به رقابت با چای وارد تی نمی باشد از ین رو ین تولـیـد تاکنون فقط براساس حمایت دولت از طریق پرداخت سوبسید و مداخله در بازار به نفع چای داخلی تداوم داشته است .
اما اجرای نظام عرضه و تقاضا از سال ١٣٧٩موجب تشدید بحران کشت و صنعت چای گـردیـد زیـر حدود ٨٥ در صد مزارع چای یران دارای بوته های قدیمی و یش از ٥٥ سال عمر دارد که برگ های مـرغـوب تو ید نمی کنند (صادقی ، ١٣٧٠ :٨٦-٨٤) ٨٣ درصد بهره برداری ها کمتر از ١ هکتار وسعت دارند در ایـن نـوع شѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧکل ١: منحѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧنی لѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧѧورنس 120 100 80 60 40 20 0 0 20 40 60 80 100 120 درصѧѧѧѧѧѧѧѧد تجمعѧѧѧѧѧѧѧѧѧی آشѧѧѧѧѧѧѧѧѧاورزان شکل ١- منحنی اورنس جدول ٦-رابطه بین متغیرها و کیفیت تولید Mob Mop Com Qop ١٫٠٠٠(**) ١٫٠٠٠(**) ١٫٠٠٠(**) ١٫٠٠٠ Correlation Mob Spearman,s rho Coefficient Sig."