خلاصه ماشینی:
"بدینترتیب، مقاله حاضر میکوشد در ابتدا به بررسی چگونگی شکلگیری مجلس شورای ملی در ایران بپردازد که چگونه در میان آتش هزاران امید و آرزو تاسیس گردید، سپس بر تحولات مربوط به دورهی شانزدهم تمرکز میکنیم و تلاش میکنیم این موضوع را نشان دهیم که چگونه امر انتخابات در این دوره کلیت سیستم سیاسی را به چالش طلبید و اگر کودتا و مداخله خارجی نبود میتوانست آنرا حتی تا مرز اضمحلال و فروپاشی بکشاند.
بدینترتیب، در ابتدا تلاش میشود تا نگاهی کوتاه به چگونگی تشکیل نهاد مجلس در ایران افکنده شود و سپس، حوادث و وقایعی که به شکلگیری دوره شانزدهم مجلس شورای ملی منتهی گردید، را مورد بررسی قرار می دهیم و سرانجام، با تمرکز بر نهادها و افراد موثر در این دوره به نحوهی تعامل مردم و الیت سیاسی با یکدیگر میپردازیم.
به هر رو، در این دوره، دکتر مصدق و یارانش مباحث مربوط به نفت را که در دوره پانزدهم مطرح گردیده بود، دنبال کردند و توانستند در روز سوم اسفند 1329 لایحه ملی شدن صنعت نفت را با حمایت و فشار مردم به مجلس ارائه کنند و در 29 اسفند همان سال به تصویب مجلس سنا برسانند.
شرح جریانات دوره شانزدهم مجلس شورای ملی مجلس پانزدهم تحت تاثیر مبارزات نمایندگان اقلیت مکی، بقایی، حائری زاده، عبدالقدیر آزاد و چند نفر دیگر بدون اینکه درباره نفت و لایحه معروف «گس ـ گلشائیان» تصمیم بگیرند، خاتمه یافت و دولت وقت برای تشکیل مجلس شورای ملی و مجلس سنا که پس از تشکیل مجلس موسسان تاسیس آن ضروری اعلام شده بود، اعلام انتخابات عمومی نمود."